1-bob. Vatanimiz xalqlari eng qadimgi davrda

X asrning 1
-yarmida O'g'uzlar davlati shimoli-sharqdan qo'zg'al- 
gan 
qipchoqlar 
tomonidan qaqshatqich zarbaga uchrab bo'linib ketdi. 
O'g'uzlar o'z yurtini tark etib, bir qismi g'arbga, Shimoliy Kavkaz dasht- 
lariga borib o'rnashadilar. Ularning ikkinchi qismi esa awal Movaroun- 
nahrga kirib boradi va undan janubi-g'arbga siljib, yangi 
sulola-saljuqiy-
lar 
boshchiligida Oíd Osiyo mamlakatlarini istilo qilishga kirishadi. Bu 
ikki turkiy davlatfaqat Movarounnahrgina emas, balki butun O'rta Sharq 
hamda Oíd Osiyo aholisining siyosiy hayotiga, etnik tarkibiga kuchli ta’sir 
ko'rsatdi. Masalan, qarluqlar 
o‘zbek 
va 
tojiklarning, 
o'g'uzlar 
turkman,
ozarbayjon, 
qoraqalpoqlarning etnogenezida muhim rol o'ynadi.
Tohirivlar davlati.
VIII asr oxiri - IX asr boshlarida 
xalifalikni larzaga 
keltirgan og'ir siyosiy vaziyat abbosiylarni Movarounnahr va Xurosonda 
olib borilayotgan siyosatni o'zgartirishga majbur etdi. Endilikda ular 
sharqiy viloyatlarni boshqarish ishlariga mahalliy zodagonlarni jalb 
etish va ularning qo'li bilan viloyatlarni xalifalik tasarrufida tutib turishga 
urindilar. Natija abbosiylar ko'zlagandek bo'lmadi. Mahalliy zodagonlar 
Movarounnahr va Xurosonni nafaqat o'z tasarruflariga o'tkazib oldilar, 
balki xalifalik markazida ham hokimiyatni boshqarishda tobora ko'proq 
rol o'ynay boshladilar. Bunga, ayniqsa, xalifa 
Horun ar-Rashid (786-
809) 
vafotidan so'ng uning o'g'illari 
Ma’mun 
va 
Amin 
o'rtasida 
809 -
813-yillarda 
taxt uchun kechgan kurash keng yo'l ochib berdi.
Xalifalik markazidagi arablar Aminni xalifalik taxtiga ko'taradilar. 
Bundan norozi bo'lgan Ma’mun ukasi Aminga qarshi kurash boshlaydi. 
Hirot viloyatining zodagonlaridan