Toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari 2020/1(22) issn 2181-9580

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI
2020/1(22) 
birlashtira olish; muloqotchanlik; lingvistik bilimlarni o‘zlashtirganlik; yangi 
g‘oyalarni amalga oshirish kabi kompetensiyalarni o‘z ichiga oladi. Shunday qilib, 
innovatsion kompetentlilik rahbar kompetensiyasining alohida guruhiga ajratilishi 
lozim. Ko‘pincha, aynan ular rahbarlarni rahbarlikning yangi darajasiga olib chiqishi 
va ularni muvaffaqiyatli boshqaruvchi qilishga qodirdir. 
Nazariy tahlil bo‘yicha olingan natijalarni asosli tarzda tizimlashtirish 
maqsadida mamlakatimizdagi maktabgacha ta’lim xususiyatlarini inobatga olib 
innovatsion kompetentlikning aniqlashtirilgan tarkibini maktabgacha ta’lim tashkiloti 
rahbariga nisbatan qo‘llash borasida oydinlik va aniqliklar kiritildi. Ushbu maqsadda
,
biz tomonimizdan ekspert so‘rovnoma tayyorlandi, uning asosini nazariy tahlil 
natijalariga ko‘ra aniqlashtirilgan maktabgacha ta’lim tashkiloti rahbarining 
innovatsion kompetentligi tarkibiy elementlari tashkil etdi. 
So‘rovnomani o‘tkazish uchun O‘zbekiston Respublikasi Maktabgacha ta’lim 
vazirligi vakillari (59 kishi, 21,5 %), Maktabgacha ta’lim tashkilotlari rahbarlari va 
mutaxassislarini qayta tayyorlash va malakasini oshirish instituti mutaxassislari (124 
kishi, 45,3 %) hamda maktabgacha ta’lim tashkilotlarining muvaffaqiyatli rahbarlari 
(91 kishi, 33,2 %) dan iborat jami 274 nafar ekspert jalb qilindi.
Maktabgacha ta’lim tashkiloti rahbarining innovatsion kompetentligi dolzarb 
tarkibini aniqlashtirish hamda ularni tasniflash uchun ekspert so‘rovnoma natijalari 
yagona jadvalga umumlashtirilib, ularning faktorli tahlili amalga oshirildi va u 21 ta 
tavsifni birlashtiruvchi to‘rtta statistik muhim faktorlarni ajratish imkoniyatini berdi. 
Oldindan tayyorlangan vositalar yordamida ekspert baholashning (n=274) 
faktorli tahlili natijalari maktabgacha ta’lim tashkilotining zamonaviy rahbari 
innovatsion kompetentligining to‘rt statistik ahamiyatli: motivatsiyali-maqsadli, 
axborot, funksional va tahliliy tuzilmaviy tarkibini aniqlashtirish imkoniyatini berdi.
Demak, ahamiyatliligiga ko‘ra birinchi omil quyidagi beshta tuzilmaviy tavsifni 
o‘z ichiga oldi: 
- innovatsion dunyoqarash va innovatsion loyihalashtirishga qiziqish (0,87); 
- pedagogik innovatsiyalarga nisbatan sezuvchanlik, ularni o‘zlashtirish va 
tatbiq qilish ehtiyoji (0,80); 
- o‘z innovatsion faoliyatini o‘zi takomillashtirishga intilish (0,76); 
- maktabgacha ta’lim tashkiloti faoliyatini innovatsion modernizatsiyalashga 
motivatsiya (0,72); 
- innovatsion faoliyatga qadriyatli munosabat (0,71). 
Mohiyatiga ko‘ra, yuqorida keltirilgan tavsiflar jamlikda maktabgacha ta’lim 
tashkiloti rahbarining innovatsion kompetentligining motivatsiyali-maqsadli sohasini 
aks ettiradi. Shu sababli birinchi omil motivatsiyali-maqsadli tuzilmaviy tarkibiy 
qism deb nomlandi (1-rasm).

---

29