Ma’ruza №5-6 Mavzu: Jismoniy tarbiya nazariyasi bo‘yicha olib borilayotgan tadqiqot uslublari Reja

---

MA’RUZA № 5-6 
 
Mavzu:
Jismoniy tarbiya nazariyasi bo‘yicha olib borilayotgan tadqiqot 
uslublari 
Reja: 
1. Ilmiy tadqiqotda nazariy tahlil va umumlashtirish usuliyati 
2. Pedagogik kuzatish ilmiy tadqiqot usuliyati 
3. Eksperiment ilmiy tadqiqot metodi 
4. Matematik hisoblash ilmiy tadqiqot uslubiyati 
Barcha ilmiy fanlar kabi jismoniy tarbiya nazariyasi ilmiy izlanish 
uslublaridan foydalanadi. 
Hozirgi kunda ilmiy tekshirish uslublarining turlicha xillari bo‘lib, qo‘shma 
fanlarning tadqiqot uslublaridan, ayniqsa, fiziologiya, antropologiya, bioximiya, 
psixologiya va ijtimoiy-tarixiy izlanish uslublariga ko‘proq ehtiyoj sezilayotganligi 
ahamiyatga molik.
Jismoniy tarbiya nazariyasining 
asosiy ilmiy tadqiqot uslubiyatlari - 
nazariy 
tahlil va umumlashtirish, pedagogik kuzatish, eksperiment (tajriba) va matematik 
hisoblashdan iboratdir.
1. Ilmiy tadqiqotda nazariy tahlil va umumlashtirish usuliyati 
Ma’lumki, nazariy tahlil va umumlashtirish adabiyot materiallarini to‘la tahlil 
qilish va umumlashtirishdan boshlanadi. Adabiyot materiallarini to‘liq o‘rganib 
chiqish juda qiyin. Uhar 4-5 yilda yana shunchadanga ko‘payadi. Bundan tashqari 
ilmiy 
jurnallardagi 
tadqiqotlarhaqidagi 
maqolalar 
bir 
necha 
marotaba 
ko‘paymoqda. Bunda yordamchi ilmiy predmet - “bibliografiya” fani 
tadqiqotchining ishini yengillashtiradi. U nashr qilingan adabiyotlarni tartibga 
soladi va ro‘yxatini tuzib chiqadi. 
Retrospektiv uslub 
orqali sistemaga solish 
Ma’lum davr ichidagi mavjud adabiyotlarning ilmiy yo‘nalishi bo‘yicha 
yangiliklarga qisqa izoh beradi. 
Bundan tashqari, tadqiqotchi “
bibliografik
tavsifno-ma
”danham foydalaniladi. 
Tavsifnoma yangi chiqqan adabiyot uchun yozma ravishda yoki referat sifatida 
(ilmiy ish natijasini qisqartirganholda) tayyorlaydi, unga izoh beradi. 
Bibliografik izlanish esa tadqiqotchining adabiyotlar ustidagi birlamchi ishi 
bo‘lib, tadqiqotchi izlanishi orqali topilgan qarama-qarshiliklar ustida nazariy baxs 
yuritadi, ularni bir-biri bilan taqqoslaydi. 
Nazariy tahlil va umumlashtirishning yana bir usuliyatih
ujjat materiallari 
ustida ishlashdir
. Jismoniy tarbiyaning ko‘p tomoni amaliy mashg‘ulotlar uchun 
tuzilgan rejalar, kundaliklar, konspektlar, hisobotlar va shunga o‘xshashlarda 
ifodalanadi. Ular albatta amaliyotni nazarda tutganholda tuzilgan bo‘ladi. Ularni 
ilmiy jihatdan chuqur o‘rganish kutilmagan natijalarni berishi mumkin. Masalan, 
jahonning kuchli sportchilarini tayyorlash va ularning shug‘ullanish rejalarini 
solishtirish, malakali sportchilarning kundalik-lari, xaftalik, oylik, yillik jismoniy 
yuklarninghajmi, miqdori, bajarish intensivligi va boshqalar tadqiqotchiga manba 
bo‘lishi mumkin.
Ilmiy tadqiqot uchun 
musobaqa materiallari
, ko‘p yillik trenirovkalarning 

---

natijalarini o‘rganishham tadqiqot oboekti bo‘lib xizmat qiladi. 
Ilmiy maqsadda tuzilgan turli xil 
anketalar
hamh
ujjat materiallari 
bo‘lib 
xizmat qilishi mumkin. Tuzilgan savollarga “ha” va “yo‘q” deb javob berishham 
ko‘p xulosalarga olib keladi.