Microsoft Word Bolalar nevrologiyasi end doc

Klinik belgilari. 
Uch shoxli nervning zararlanishini klinik belgilari kompleks subektiv va 
obyektiv belgilarini o‘z ichiga oladi. Subektiv: bemorlar qisqa muddatli bir necha 
sekunddan 1-2 minutgacha bo‘ladigan juda qattiq hurujsimon og‘riqqa shikoyat 
qiladilar. Bu og‘riq uch shoxli nervni zararlagan shoxini innervatsiya qiluvchi 
sohasida bo‘lib, boshqa shoxni sohasiga ham irradiatsiya qilishi mumkin. 
Og‘riqning xarakteri “tok urganga”, pichoq tiqilganga o‘xshash bo‘lib, odatda 3 
minutdan oshmaydi. Agar og‘riq huruji shu vaqtdan ko‘p davom etsa nevralgiya 
tashhisini ehtiyot bo‘lib qo‘yish kerak. Ba’zi bemorlarda zararlangan shoxni 
sohasida chumoli yurganga o‘xshash jimirlash, qichish kabi paresteziyalar 
yaqinlashib kelayotgan og‘riq hurujini boshlanishi hisoblanadi. Og‘riq hurujini 
asosan mimika mushaklardagi harakatlar, chaynash, yutish, aksirish, yuz terisiga 
tegib ketish, sovuq shamol tegishi kabilar chaqiradi. Shuning uchun og‘riq huruji 
kuchaygan vaqtda bemorlar, ovqat tamaddi qilishdan, yuvinishdan, gapirishdan, 
tishini tozalashdan o‘zlarini ehtiyot qiladilar. Ko‘p bemorlarda xuruj sovuq shamol 
tegishi tufayli ular hatto yozning issiq kunlarida ham issiq ro‘mol va bosh kiyimini 
kiyib yuradilar. Trigeminal nevralgiya xurujini soni yengil turda kuniga 1-5 dan 
10-15 tagacha, og‘ir turda 100-200 undan ortiq bo‘lishi mumkin. Tipik trigeminal 

---

 279
nevralgiya uchun “triger” yoki “tepki” nuqtalar juda xosdir. Bu nuqta yuzning shu 
sohasiga tegib ketilganda og‘riq xuruji paydo bo‘ladi va aksincha qattiq bosilsa 
og‘riq kamayadi. Bunday nuqtalar og‘iz burchagida, og‘izning shilliq qavatida, 
burun qanotida, peshona va yuz terisining turli yerlarida joylashgan bo‘ladi. Ko‘p 
hollarda triger nuqtalari zararlangan nerv shoxini innervatsiya qiluvchi sohasiga 
to‘g‘ri kelmaydi. Ko‘rsatilgan o‘sha nuqtalarni yangilarini paydo bo‘lishi ayniqsa 
qon aylanishi yetishmovchiligi sabab bo‘lgan nevralgiyaga xosdir. Trigeminal 
nevralgiyani og‘riqning xurujidan so‘ng “triger” nuqtalari bir necha daqiqa 
yo‘qolib, bemorlar gapirishga, yuvinishga, yuz terisiga tegishga muvoffaq 
bo‘ladilar. Ma’lum daqiqadan so‘ng paydo bo‘lgan triger nuqtalari yana og‘riq 
xuruji boshlanishidan dalolat beradi. Tipik trigeminal nevralgiyada uchraydigan 
shu nuqtalarni tahlil qilish kasallikni patogenik, diagnostik va prognostik 
ahamiyatini ko‘rsatib, uch shoxli nervning sezgi o‘zagini funksional holatidir 
degan xulosaga olib kelishi mumkin.
Uch shoxli nervning nevropatiyasida og‘riq xurujidan Valle nuqtalarida 
og‘riq, reflektor mushak tortishishlari, sezgi, vegetativ va trofik o‘zgarishlar 
kuzatiladi. Taxminan 50% trigeminal nevralgiya bilan kasallangan bemorlarda 
Valle I, II, III nuqtalarda /for. supraorbitale, infaorbitale, mentale/ zararlangan 
shoxga qarab paypaslanganda og‘riq bo‘ladi. Sezgi o‘zgarishlari kasallikni tipik 
hollarda uchramaydi. Kasallikning o‘tkir qo‘zigan vaqtda zararlangan shoxni 
innervatsiya qiluvchi sohada og‘riq giperesteziyasi uchraydi. Agar bemorda 
alkogolizatsiya uslubi qo‘llanilgan bo‘lsa, og‘riq gipesteziya bo‘lishi mumkin.
Kam hollarda bemorda og‘riq xurujidan oldin yoki xuruj vaqtida mimika va 
chaynov mushaklarida tortishishlar (og‘riq tiki) kuzatiladi. Vegetativ, trofik 
o‘zgarishlar – yuz terisini qizarib, ko‘karib ketishi, “chakka” arteriyasini urushi 
kuchayib, ko‘z yoshini, so‘lakni, burundagi suyuqlikni ajralishi, yuzdagi shish, 
mahalliy harorat va ter ajralishini ko‘payib yoki kamayib ketishi, soch tolalarini 
to‘kilishi, yuz to‘qimalarida trofik o‘zgarish bo‘lishi, konyuktivit, ekzema, yaralar 
chiqishi bilan xarakterlanadi. Surunkali qo‘zg‘alish bilan davom etadigan 
trigeminal nevralgiyada bemorlarni kayfiyati yomonlashadi. Bunga doimiy og‘riq 
huruji sabab bo‘ladi.