Аsoslari Darslik

4.1.Barabanli tegirmonlarning ishlash 
tartibi. Barabanning kritik aylanish tezligi. 
Yangi barabanli tegirmonlarni tanlashda, shuningdek, ularni ishlatishda bir 
qator muammolar hosil bo‘ladi. Ularga barabanning nisbiy aylanish chastotasini 
tanlash, yanchuvchi vositaning o‘lchamlarini aniqlash, barabanni yanchuvchi 
vosita 
bilan 
to‘ldirish 
darajasini 
aniqlash, 
dastlabki 
mahsulotning 
yanchiluvchanligini, yanchilgan mahsulot yirikligini belgilash, tegirmonning 
o‘lchami va tuzilishini aniqlash, shu bilan bir qatorda tegirmonning ishlab 
chiqarish unumdorligi va iste’mol qiladigan quvvatiga ta’sir qiluvchi boshqa 

---

45 
parametrlarni aniqlash kiradi. Tegirmon ishining ham texnologik, ham iqtisodiy 
samaradorligi bu masalalarning to‘g‘ri hal qilinishiga bog‘liq.
Barabanli tegirmon mexanik ish tartibini belgilovchi asosiy parametrlarga 
quyidagilar kiradi: tegirmon barabanining aylanish chastotasi, %; tegirmon 
barabanining to‘ldirish darajasi,%;
Barabanli tegirmonning aylanish chastotasiga qarab yanchuvchi vosita 
harakatlanishining quyidagi tartiblari mavjud: pog‘onali, sharsharali, aralash va 
kritikdan ortiq tezlikli. 
Pog‘onali tartib barabanning kichik aylanish tezligida yanchuvchi vositaning 
uchib tushmasdan dumalashi vositasida sodir bo‘ladi. Yanchuvchi vositaning bari 
aylanish tomoniga qarab, ma’lum balandlikka ko‘tariladi va keyin parallel 
qatlamlar bo‘ylab pastga dumalaydi. Yanchuvchi vositaning markazi kam 
harakatlanuvchi zona (yadro) ga ega. Rudani yanchish tegirmonning pog‘onali 
harakatlanishi natijasida ezilish va ishqalanish hisobiga sodir bo‘ladi. 
15-rasm
. Barabanli tegirmonning pog‘onali ish tartibi. 
Barabanning aylanish tezligi kritik aylanish tezligining 50-60 % ini tashkil 
qiladi. Sharshara tartibida yanchuvchi vosita aylanma traektoriya bo‘ylab kattaroq 
balandlikka ko‘tariladi va parabolik traektoriya bo‘ylab tushib, aylanma 
traektoriyada joylashgan rudaga zarba beradi. Rudani yanchish asosiy yanchuvchi 
jismning zarbasi natijasida, qisman esa ishqalanish va ezilish hisobiga sodir 
bo‘ladi. Bu tartib barabanning hamma yoki ko‘pchilik yanchuvchi vosita aylanma 
traektoriyadan parabolik traektoriyaga o‘tishdagi aylanish chastotasida kuzatiladi. 
Bu tartibda ishlaganda barabanning aylanish tezligi kritik aylanish tezligining 78 - 
86 % ni tashkil qiladi.