Маърузалар матни I. Психодиагностика предмети, мақсади

 
10.5. Ҳикояда тушириб қолдирилган сўзларни тўлдириш 
Бу методика H.Ebinghaus /1891/ томонидан таклиф этилган бўлиб, нутқ 
ривожланиш хусусиятларини 10 ѐшдан катта болаларда ассоциатив 
жараѐнларни ўрганишда қўлланилади. Синалаѐтган болалар яхши ўқий 
олишлари ва ўқитилган матннинг мазмунига 
тушунадиган бўлишларй керак. 
Тажриба ўтказиш учун унчалик мураккаб бўлмаган ҳикояларнинг бир 
неча вариантини тайѐрлаб олиш керак. Бу ҳикояларда ихтиѐрий тартибда 
баъзи сўзлар туширилиб колдирилган бўлади. Ҳикоялар алоҳида қоғозларга 
ѐзилган ҳолда берилади. 
Кўрсатма: «Қўйидаги ҳикояда умумий мазмундан келиб чиқиб, тушириб 
колдирилган сўзларни ўрнига қўйинг», 
1-вариант 
Деразамни олдида бир туп_________ўсган. У оқ ўрик. Жудаям 
_______. Ҳар йили эрта________ оппоқ бўлиб ________, биринчи 
бўлиб гуллайди. Шу ____________ гуллаганда_________ жонимни 
ҳовучлаб тураман: «Оҳ,__________ѐғмасайди, _______ бўлмасайди, тезроқ 
тугиб олсайди...». Лекин бари бир___________ бошланиб кетади, баъзан 
____________ айланиб кетади. Мана яна қор аралаш ѐмғир____________ 
ўрик бечора____________, иссиқ гулларни қаерга яшириниши билмай 
мункайиб турибди. 
Баъзи болалар биринчи гапни ўқиганларидан сўнг, ҳикояни умумий 
мазмўнини тушунмасдан топшириқни бажаришга киришадилар. Шунинг 
учун хам кўпинча синалувчи ҳар бир гапни алоҳида- алоҳида идрок этиш, 
жавоблар /ўрнига қўйилган сўзлар/ ҳам мантиқий алоқани акс эттирмайди. 
Ишни баҳолашда ассоциа-тив алоқаларнинг ҳосил бўлиш тезлиги, матннинг 
мураккаб 
жойла-ридаги 
қийинчиликлар 
ҳисобга 
олинади. 
Тўғриланганлигига, грамматик хатоларига эътибор берилади. 
Мавзуни мустахкамлаш учун саволлар: 
1."Тушунчаларни таърифлаш" методикасининг мазмуни? 
2."Пассив сўз бойлиги" қандай аниқданади?
3. "Фаол сўз бойлигини" қандай аниқлаш мумкин? 
4. Ассоциатив жараѐнларнинг пайдо бўлшнини қандай аниқлаш 
мумкин?