Маърузалар матни I. Психодиагностика предмети, мақсади

Новербал шкала 
Новербал ппсаланинг кўзғатувчи материали 12- иловада кел-тирилади. 
10. Етишмайдиган қисмни топиш субтести. Кўриш идроки 
хусусиятларини, кузатувчанликни, муҳим қисмларни фаркдай олиш 
кобилиятини ўрганишга мўлжалланган. Синалувчига 20 та расм кўрсатилади, 
уларнинг ҳар бирида етишмайдиган қисмни ѐки мос эмасликни топиш зарур. 
Тўғри жавоб 1 балл билан баҳоланади /15 сониядан кам вақтда/. 
1Ьч Расмлар кетма-кетлиги субтести. Парчаларни мантиқий бир бутун 
қилиб бирлаштириш, вазиятни тушуниш ҳодисаларни олдиндан билиш 
қобилиятларини текширишга мўлжалланган. Рас-мларнинг П серияси 
берилади. Ҳар бир серияда расмлар сюжет билан бирлаштирилган бўлиб, 
синалувчи сюжетга мос равишда улар-ни маълум кетма-кетликда 
жойлаштириш керак. Топшириқ вақтга ва тўғри бажарилишига боғлиқ 
равишда баҳоланади. 12. Косс кубиклари тести. Метод қисмлардан бутунни 
бир-лаштириш кобилиятини, сенсомотор координацияни текширишга 
қаратилган. Синалувчи берилган намунага қараб ҳар хил рангли кубиклардан 

---

шундай фигуралар ясашлари керак. 10 фигура берилади. Ҳар бир тотпириқ 
бўйича вақт чегараланган бўлади. Баҳолар аниқликка ва кетган вақтга боғлиқ 
бўлади. 
13. Фигуралар ясаш субтести. Йўналишига кўра 9 субтестга ўхшайди. 
Синалувчига маълум кетма-кетликда 4 та фигуранинг кисмлари берилади. 
/«манекен», «от», «одам боши», «машина»/. Синалувчига бу қисмлардан 
нима ясаш кераклиги айтилмайди. Топшириқни тўғри бажариш ва кетган 
вақтга боглиқ ҳолда синалувчига баҳо қўйилади. 
14. Рақамларни шифрлаш субтести. Кўриш-ҳаракат малака-ларни 
ўзлаштирганлик даражасини аниқлашга мўлажалланган. Топшириқ ҳар бир 
рақамнинг тагида катакчага уларга мос белгини ѐзишдан иборат. Бажариш 
вақти 120 сония. Тўғри шифрланган рақамлар сони - синалувчининг баҳосига 
тенг бўлади. Дастлаб «А» шакл, сўнгра «В» шакл кўрсатилади. 
15. Лабиринтлар субтести. Бу йўналишига кўра II субтестга ўхшайди. 9 
та лабиринтни ўз ичига олади, «чиқиш» вақти ҳисобга олинади. 
WISC методикасида қўшимча субтестлар /«рақамаларни эслаб қолиш» ва 
«лабиринтлар»/ топшириқнинг асосий гуруҳлари билан бирга ўтказилиши 
мумкин. Бу ҳолда интеллект коэффиценти 
IQ
ни аниқлашда уларнинг 
кўрсаткичлари ҳисобга олинади. 
Тест натижаларини қайта ишлашда вербал ва новербал субтестларнинг 
ҳар бири бўйича олинган баллар йиғиндиси топилади. «Олинган» бални 
шкала балларига айлантириш жадвалига мувофиқ ҳар бир алоҳида 
субтестларни бажариш натижаларининг стандарт баҳоларини олиш мумкин 
«Олинган» баллар йиғиндиси бўйича /тестнинг алоҳида вербал ва новербал 
қисмлари бўйича/ ва жадвалдаги натижалар бўйича IQ - вербал шкала 
баҳолари, IQ - новербал шкала баҳолари ва умумий IQ кўрсаткичлари 
аниқланади. Векслер тести бўйича IQ кўрсаткичлари талқини ѐш 
меъѐрларини ҳисобга олган ҳолда ўтказилади. 1963 йилда 4-6,5 ѐшли 
болаларнинг интеллектини текшириш учун шкала ишлаб чиқилди. /Wechsler 
Preschool and Primary Scale of intelligence, WPPSI/. Интеллект шкаласининг бу 
варианта, бизнинг мамлакатимизга мослаштирилмаган.