Маърузалар матни I. Психодиагностика предмети, мақсади

8-12 ѐшли болалар учун бавосита эсда олиб қолиш методика сида 
ишлатиладиган қўзғовчи материал 
Синалувчи 
эсда 
олиб 
қолиши учун ўқиб бериладиган 
сўзлар 
Ҳар хил бавоситаликни ифода-
лайдиган расмлар 
ѐмғир жанжал учрашув 
жавоб ѐнғин 
меҳнат 
ғам ўйин мажлис куч
эрталаб 
қўшни театр
отряд байрам 
Дастурхон, от, стул, болта, телефон, 
дафтар, лампочка, пат, калам, гул, 
белкурақ 
шапка, 
хаскаш, 
дарахт, 
самолѐт 
 
11-жадвал 
Бавосита эслаб қолиш методикасининг узгартирилган варианта 
учун кўзғатувчи материал 
Синалувчи эсда олиб қолиши 
учун ўкиб бериладиган сўзлар 
Ҳар хил бавоситалик имконини 
берадиган расмлар 

---

ѐнғин 
ѐмғир 
меҳнат 
хато 
ғам 
ошхона, асбоб, мактаб доскаси, 
тароқ, қуѐш, глобус, кўза, 
хўроз, девор, болалар иштони, 
от, кўча чироғи, ботинка, 
соатлар, 
қалам, 
завод 
трубалари, нон дўкон 
«Ҳозир мен сизларга сўзларни ўқиб бераман, сиз бўлсангиз уларни 
яхшироқ эслаб қолиш учун уларга мос расмларни танлайсиз. Бу расмлар 
кейин сўзларни қайта эсга туширишга ѐрдам бериши зарур». Биринчи 
«ѐнғин» сўзи берилади. Агар бола 15 сония да-вомида ишга киришмаса, у 
кўрсатмани яхши тушунганлигини аниқлаш керак. Кўрсатма яна 
такрорланади. Агар 20-30 сониядан кейин бола топшириқни бажаришга 
киришмаса, тадқиқотчи тушунтира бошлайди: «Сиз «ѐнғин» сўзини эсга 
туширишга ѐрдам берадиган расмли карточкани танлашингиз зарур. Қандай 
расм ѐнғинни, тугун чиқаѐтганини эслатишини караб чиқамиз. Мана масалан, 
бу ерда завод трубалари, тутун юқорига чиқаѐтгани тасвирланган. Бу расм 
сизга «ѐнғин» сўзини эслаб қолишга ѐрдам берадими?». Бола тасдиқлаб 
бошини силкийди ва қандай эслаб қолиш кераклигини тушунганлигини 
айтади. Кейин тадқиқотчи кейинги сўзни айтади, синалувчи бўлса зарур 
карточкани танлайди. Карточкани танлаш учун 30 сониягача вақт берилади. 
Кўпинча болалар тезроқ танлашади. Ҳар бир танлашдан сўнг, тадқиқотчи 
болани нима учун худди шу расмни танлаганини, у айтилган сўз билан 
қандай боғланганлигини сўрайди. 
Ҳамма сўзлар айтилиб, уларга мос расмлар танланганидан кейин, 
экспериментатор уларни бир четга олиб қўйиб, болага хоти-рани ўрганиш 
бўйича бошқа топглириқ беради, масалан кубиклардан фигура ясаш. 15 ѐки 
30 дақиқадан сўнг, унга сўзларни эслаб қолиш учун танланган расмлар 
кўрсатилади. Бола эслаб қолган сўзни айтиши керак. Бунда у ѐки бу расм 
хотирада қандай богланишларни ҳосил қилишини аниқлаш зарур. Тадқиқот 
жараѐнида тажриба қарори тўлдириб борилади (12-жадвал). 
12-жадвал