O -zbek isto n respublikasi madaniyat va

9 .3 .8 . Qarshi usullar
1. O rqadan chalish usuliga, orqadan chalish usuli bilan qarshi 
hujum qilish m um kin.
2. Raqib oyog‘i oyog‘ingiz ustidan o ‘tishi bilan burilib, uni yelka- 
dan tashlash.
3. H ujum chi usulni bajarayotganda uni ko‘tarib ko‘krakdan oshirib 
tashlash kerak.
4. H ujum vaqtida raqib burilishi bilan uning tovoniga chap (o ‘ng) 
oyog‘ini q o ‘yib, orqaga tortib yiqitadi.
9 .3 .9 . M ashg‘ulot
1. Saflanish, salom lashish, m ash g ‘u lotning m aqsadi bilan ta- 
nishtirish.
2. Sportchining um um iy va maxsus tayyorgarligi mavzusida suhbat.
3. U m um rivojlantiruvchi va maxsus m ashqlarni bajarish. Yonga 
yiqilayotganda o ‘zini him oya qilish.
4. K urashning amaliy texnikasini o ‘rganish, yoqasi va q o ‘lidan 
ushlab, oldidan chalish:
a) bir y o ‘la ikki q o ‘l bilan ushlab bajarish;
b) o ‘ng yoqasi va o ‘ng q o ‘lidan ushlab bajarish;
d) belbog‘idan va q o ‘lidan ushlab bajarish.
9 .3 .1 0 . Sportchining umumiy va maxsus tayyorgarligi
Sportga ixtisoslashish sportchining har to m o n lam a rivojlanishiga 
m onelik qilm aydi. A ksincha, organizm ning funksional im koniyatla- 
rini yaxshilash, jism oniy va psixologik qobiliyatlarini h ar to m o nlam a 
rivojlantirish asosidagina tan lan gan sport tu rid a ko‘proq yutuqqa 
erishiladi. Sport am aliyotidagi butun tajriba ham , nazariy va am aliy 
tadqiqotlarning ko‘plab maMumotlari ham shuni tasdiqlaydi.
94

---

Sport yutuqlari sp o rtch in in g h ar to m o n lam a rivojlanganligiga 
bog‘liq boMishining ikkita asosiy sababi bor. B irinchidan, organizm - 
ning bir butunligi — uning barch a a ’zolari, tizim va funksiyalari 
faoliyat va taraqqiyot jarayonida uzviy bog‘liq b o ‘ladi. Qaysi jism oniy 
fazilatlarni k o'proq, qaysilarini kam roq rivojlanishi zarur ekanligi, 
har qaysi sport turining o ‘zigagina xos b o ‘ladi. Biror jism oniy qobi- 
liyatni g ‘oyat yuksak darajada rivojlantirish u ch u n organ izm nin g 
funksional imkoniyatlari um um an yuksak blishi shart. Ikkinchidan, 
turli harakat ko‘nikmasi va m ahorati o ‘zaro uzviy bog‘liqdir.
Sportchi tom onidan o ‘zlashtirilgan harakat ko‘nikmasi va m ahorat 
doirasi qanchalik keng b o ‘lsa (albatta, tanlangan sport turining o ‘ziga 
xos xususiyatlariga bog‘liq b o‘lgan m e’yorda), harakat faoliyatining 
yangi shakllarini yaratish va ilgari o ‘zlashtirilganlarini takom illashtirish 
uchun shunchalik qulay asos mavjud bo‘ladi. Yangi harakat shakllari 
ilgari tarkib topgan shakllar asosida paydo b o ‘ladi va ularning u yoki 
bu elem cntlarini o ‘z ichiga oladi. Xilma-xil harakatlar uyg‘unligini 
o ‘zlashtirish jarayonida bu yo‘lda uchraydigan qiyinchiliklarni ycnga 
borish natijasida harakat faoliyatini yanada takom illashtirish m uhim .
D em ak . sp o rtc h a tak o m illash ish n in g obyektiv q o n u n la ri sport 
m ash g ‘u lo tlari c h u q u r ix tiso sla sh tirilg a n ja ra y o n b o ‘lishi bilan
birga, h a r to m o n la m a rivojlanishga ham olib kelishi zarurligin i 
tala b q ilad i. S hu sab ab li, m ash g ‘u lo tla rd a u m u m iy va m axsus 
tayyorgarlik q o ‘shib olib b oriladi.