Moliya va raqamli axborot texnologiyalari

 

---

109 
Ta’lim jarayoni infrastrukturasini modernizatsiyalash omillari. 
Jadal sur’atlarda yangi zamonaviy axborot telekommunikatsiya texnologiyalari 
va aloqa vositalarining ravnaq topib intensiv ravishda rivojlanib borishi, ta’lim 
jarayonlari sifatini sezilarli darajada yangi bosqichlarga ko‘tarilishiga keng 
imkoniyatlar yaratmoqda. Infrastrukturaning yaratilishi pedagog, har bir talaba va 
foydalanuvchi uchun kompyuterdan shaxsiy o‘qituvchi sifatida foydalanish 
imkoniyatini yaratib berdi. Bu o‘z navbatida foydalanuvchining geografik jihatdan 
dunyoning qaerida bo‘lishidan qatiy nazar yakka tartibda ta’lim olish va ta’lim 
berish usulini amalda joriy etishga zamin yaratdi. 
Ta’lim jarayonlarida progressiv infrastrukturani yaratish va amalda tatbiq etilishi 
ta’lim muassasalari rahbariyati oldiga quyidagi echilishi zarur bo‘lgan vazifalarni 
qo‘ydi: 

ta’lim jarayonlarini kompyuterlashtirish va axborotlashtirish, hamda 
infrastrukturasini yaratishning umumiy strategiyasi va texnologiyasini ishlab 
chiqish; 

salohiyatli professor-o‘qituvchilar shaxsiy tarkibining yangi axborot muhitida 
ishlash uchun tayyorlash va qayta tayyorlash; 

o‘quv metodik xonalari va o‘quv auditoriyalarini o‘qituvchi nazorati ostida 
talabalarning yakka tartibda ishlashi uchun kompyuter texnikasi va boshqa 
zamonaviy soha yo‘nalishiga mos keluvchi axborot texnologiyalari jihozlari bilan 
ta’minlash; 

kompyuter texnika va aloqa vositalariga asoslanib o‘qitishning muvofiqlashgan 
samarali va takomillashgan dasturiy vositalarini yaratish va yaratilganlarini amalda 
tatbiq etish. 
 
 
Ta’lim tizimida o‘quv jarayoniga tadbiq etilishi zarur bo‘lgan dasturiy 
tizimning bir necha turlari yaratilgan
: 
1.
Mustaqil ravishda o‘z – o‘zini o‘qitish dasturlari. Uning tarkibiga multimedia, 
elektron o‘quv qo‘llanmalari, elektron amaliy va tajriba ishlari, mustaqil 
tayyorgarlik materiallari kiradi; 
2.
Bilim darajasini nazorat qilish dasturlari. Foydalanuvchi va talabalarning
nazariy va amaliy bilimlarini baholashi mumkin bo‘lgan test materiallari, amaliy 
topshiriq va hisobotlar; 
3.
Pedagog-o‘qituvchi va talaba o‘rtasidagi muloqot va munosabatlarni 
shakllantiruvchi va ta’minlovchi dasturlar. Bunday munosabatlarni shakllanishida 
albatta, progressiv infrastrukturaning lokal va global axborot tarmog‘idan va 
masofadan o‘qitish texnologiyasidan foydalanish; 
4.
Model – dasturlari. O‘rganilayotgan ob’ektning turli o‘ziga xos xususiyatlarini 
namoyon etish va ular ustida tajribalar o‘tkazish; 
5.
Talabalar mutaxassis sifatida tayyorlanayotgan soha faoliyatini imitatsiya 
qiluvchi dasturlar (ekspert tizimlar, imitatsion modellar); 
6.
Axborot ma’lumotlar bazasi va tizimiga talabalarning erkin kirib ishlashini, 
hamda o‘rganilayotgan ob’ekt ekspertlari xulosalari bilan muammosiz tanishishni 
ta’minlash dasturlari (elektron kutubxona katalogi, ma’lumotlar banki va bazasi, 
elektron pochta, e’lonlar taxtasi, telekonferensiya tizimi). 

---

110 
7.
Soha yo‘nalishlari bo‘yicha talabalarning bitiruv malakaviy ishi va magistrlik 
dissertatsiya ishlarini, professor – o‘qituvchilarning metodik materiallarini (elektron 
nashr, elektron o‘quv qo‘llanmalari, chop etish tizimi) tayyorlash dasturi. 
Keltirilgan va bajarilishi lozim bo‘lgan dasturlarning deyarli ko‘pchiligi o‘quv 
rejalari va moddiy - texnik ta’minot dasturlarida o‘z aksini topgan. Lekin ko‘zda 
tutilgan va o‘quv jarayonini ta’minlashga qaratilgan dasturlarni kompleks usulda 
amalda tadbiq etilishi taqozo etiladi. Aks holda ko‘zlangan ijobiy va samarali 
natijaga erishish muammo. Buning uchun o‘quv yurti auditoriya va o‘quv -metodik 
xonalarni, kutubxona va tajriba ish joylarini lokal va global tarmoqqa ulash zarur. 
SHuningdek, talabalarning bilim olishlari uchun har bir soha yo‘nalishlari bo‘yicha 
ma’lumotlar bazasi yaratilib, unga talabalarning erkin murojaatini ta’minlash lozim. 
Ma’lumotlar bazasiga murojaat etish orqali ixtiyoriy vaqtda o‘quv jarayoniga oid 
ma’lumotni olish va ularni qayta ishlash mumkin
.
Jumladan: 

guruh ro‘yxati, xar bir talaba haqida batafsil ma’lumot; 

soha yo‘nalishi bo‘yicha o‘qitilayotgan fanlar ro‘yxati; 

o‘quv jarayonini ta’minlayotgan kafedraning professor -
o‘qituvchilari shaxsiy tarkibi; 

har bir guruhda o‘tkazilayotgan ma’ruza, amaliy mashg‘ulot, tajriba va kurs 
ishlari xaqida ma’lumot; 

har bir fan bo‘yicha topshirilgan oraliq va yakuniy nazorat natijalari; 

kafedra ixtiyoridagi texnik va axborot kommunikatsiya vositalari ta’minoti 
ro‘yxati; 

kafedra professor - o‘qituvchilarining yuklamalari taqsimoti; 

talabalarning fanlarni o‘zlashtirish ko‘rsatkichlari, eng yaxshi va sust
o‘zlashtiruvchi guruh, o‘rtacha fanni o‘zlashtirish bali va hokazo. 
YUqorida keltirilgan