Ш. З. Умарованинг таҳрири остида

Қалбаки дори воситаларининг стандартга мувофиқ келмаслик 
кўрсаткичлари 
Қалбакилаштирилган дори воситалари меъёрий ҳужжатларнинг асосан 
бешта кўрсаткичи талабига жавоб бермайди: “жиҳозлаш”, “ёрлиқланиши”, 
“ташқи кўриниши”, “чинлиги” ва “таъсир этувчи моддалар миқдори”. Дори 
воситасининг биринчи учта кўрсаткич бўйича стандартга мувофиқ 
келмаслигини визуал аниқлаш мумкин. Қуйида қалбакилаштиришнинг тез-
тез учрайдиган белгиларини келтирамиз.
“Ёрлиқланиши” бўйича қалбакилаштирилган дори воситаларининг асл 
нусхалардан асосий фарқланадиган белгилари қуйидагилар: кўп ҳолларда 
ёрлиқларнинг ксеронусха бўлиши, штрих-кодлари, ишлаб чиқарувчи 
корхонанинг номи, қайд этиш рақами бўлмаслиги, ёзувларнинг ноаниқ ва 
нотекис бўлиши, айрим ҳолларда грамматик ҳатоликлар учрайди ёки айрим 
ҳарфлари белгиланган тартибда босилмаганлигидир.
“Жиҳозлаш” кўрсаткичи бўйича қуйидаги белгилар билан фарқланади: 
иккиламчи жойлаш қутисининг нотекис елимланганлиги, “ишлатиш бўйича 
йўриқнома”нинг қутиларга аксарият ҳолда нотекис жойлаштирилганлиги. 
“Тасвирланиши” кўрсаткичи бўйича дори шаклининг ранги оригиналдан 
фарқ қилади, кўп ҳолларда тўқроқ, таблеткаларнинг юзасида ёт доғларнинг 
бўлиши, ампулалар ностандарт, турли ўлчамларда бўлиши, бир хил 
тўлдирилмаганлиги ва нуқсонли қавшарланиши, ёрлиқларнинг нотекис 
елимланиши мумкин.

---

573 
Ҳозирги кунда Ўзбекистон Республикасида аниқланган қалбаки дори 
воситаларининг таҳлил натижалари бўйича салмоғини қуйидагича 
тақсимлаш мумкин:
Ташқи кўриниши, жиҳозланиши ва ёрлиқланиши – 50-60%; 
Чинлиги – 25-35%; 
Миқдорий таҳлили – 5-10%; 
Бошқа кўрсаткичлар – 1-2%. 
Юқори технологияга эга бўлган қалбаки дори воситаларини фақат 
мутахассисларгина асл нусхадан фарқлай оладилар, чунки улар махсус 
аниқланадиган айрим кўрсаткичлар билан фарқланадилар. Бундай қалбаки 
дори воситалари дорихона тармоғида тез-тез учраб туради.
Барча дори воситаларини қалбакилаштириш ҳолатлари «Дори-дармон” 
АК тизимидаги назорат-таҳлил лабораторияда, ҳамда “Дори воситалари, 
тиббий буюмлар ва тиббий техника экспертизаси ва стандартизацияси давлат 
маркази” давлат унитар корхонасининг сертификатлаштириш идораси 
томонидан аниқланмоқда. Қалбаки дори воситаларининг асосий қисми 
Республикамизга хориждан кириб келади (Ҳиндистон, Хитой, Польша ва 
МДҲ мамлакатларидан). “Плива”, “Авентис”, “Эбеве”, “Новартис”, “Элай-
Лилли” 
ва 
бошқа 
хорижий 
ишлаб 
чиқарувчи 
фирмаларнинг 
қалбакилаштирилган дори воситалари ҳам Ўзбекистонда аниқланган. Шу 
билан бирга, Россиянинг “Биосинтез” ОАЖ, “Красфарма” ОАЖ, “Биохимик” 
ОАЖ, “Ай Си Эн Томск химфармзавод” ОАЖ каби ишлаб чиқарувчи 
фирмаларининг қалбаки дори воситалари ҳам фармацевтика бозоримизда 
учрайди.