Buyrug‘i maktabgacha ta’limga qo‘yiladigan davlat talablarini tasdiqlash haqida

2-§. Atrof muhitni o‘rganish va anglash
247. Quyidagilar 3 yoshdan 5 yoshgacha bo‘lgan bolalarda atrof muhitni o‘rganish va
anglash talablari hisoblanadi.
jonli va jonsiz olamni kuzatish, ta’riflab berish;
inson tana a’zolarini o‘rganish.
248. Quyidagilar 3 yoshdan 5 yoshgacha bo‘lgan bolalarda atrof muhitni o‘rganish va
anglash indikatorlari hisoblanadi:
3-4 xil turdagi daraxtlar, 2-3 xil turdagi o‘simliklarning nomini bilish;
yilning barcha fasllari va ularning o‘ziga xos xususiyatlari (yozning issiq, qishning
sovuq ekanligi) to‘g‘risida tasavvurga ega bo‘lish;
ertalab, kunduzi, kechqurun, kechasi so‘zlarining ma’nosini hamda katta yoshdagilar va
bolalar sutkaning turli vaqtlarida qanday harakat qilishlarini tushunish;
oddiy tajribaga asoslanib, buyumlarning xususiyatlarini o‘rganish;
uy va yovvoyi hayvonlar bolasining nomini ayta olish;
yirtqich hayvonlar va qushlarni ajratish;
jonli olamga ta’sir ko‘rsatadigan ko‘pgina omillarni (ozuqa, suv, nur) aytib berish;
sayr qilib yurganda topib olgan turli buyumlarni to‘plash;
jonsiz olamning xususiyatlarini, masalan, toshning qattiq, qumning sochiluvchan
ekanligini ajratish;
o‘zining tashqi ko‘rinishini ta’riflab berish;
tirsak, iyak, yelka kabi tana a’zolarining qayerda joylashganligini ko‘rsatish;
odam shaklini chizish;
daraxt, qog‘oz, shisha, loy kabi materiallarning nomlari, ularning mustahkam, qattiq,
yumshoqligi kabi xususiyatlarini aytish;
yaxshi tanish bo‘lgan buyumlarni guruhlarga ajratish, turkumlash.
249. 3 yoshdan 5 yoshgacha bo‘lgan bolalar ta’limiga quyidagicha yondashish lozim:
bolani uning atrofidagi muhitni o‘rganish, kuzatish, o‘z fikrini bildirish va savollar
berishga odatlantirish;
bola bilan birgalikda jonli va jonsiz tabiat obyektlarini kuzatish;
bolani uy-ro‘zg‘or ishlarini birgalikda bajarishga jalb qilish;
bolaning qum, suv kabi tabiiy materiallardan foydalanib, o‘yinlar o‘ynashiga ruxsat
berish;
bolani bog‘da ishlash, turli ishlarda ishtirok etish, o‘simliklarni sug‘orish, yer
yumshatish, hayvonlarni parvarishlashga o‘rgatish;
bolani sayr qilish vaqtida yangi buyumlarni o‘rganishga undash;
bolaning tashqi ko‘rinishni ta’riflab berishini rag‘batlantirish;
bolaga ichki organlar qayerda joylashganligini ko‘rsatish va tushuntirish;
bolaga ichki organlar qayerda joylashganligi to‘g‘risida turli oddiy matnlarni o‘qib,
hikoya qilib berish;
valeologiya (organizmni o‘rganish) bo‘yicha ko‘rgazmali materiallardan foydalanish.
250. 3 yoshdan 5 yoshgacha bo‘lgan bolalar bilan mashg‘ulotlar olib borishda
quyidagilarga ahamiyat berish lozim:
bolaga o‘zi yashayotgan muhitni ko‘zi bilan ko‘rib, qo‘li bilan ushlab ko‘rish
imkoniyatini ta’minlash;

---

bolalar o‘zlari uchun qiziq bo‘lgan barcha narsaga ega bo‘la olishlari, ayni paytda
ularning bolalar uchun xavfsiz bo‘lishini ta’minlash;
bolalar o‘z tajribalarini faqat katta yoshdagilar ishtirokida o‘tkazishlarini nazorat qilish,
ularga hayvonlar bilan muomala qilishda ehtiyot bo‘lish kerakligini tushuntirish.