PEDAGOGIKA
2015, 6-son
48
jarayonda ruhiy imkoniyatlarni hisobga olish yо‘nalishida yaqqol kо‘zga
tashlanadi. Jinsga asoslangan ta’lim-tarbiya о‘quvchini kelajakdagi hayotga
tayyorlashda har tomonlama ta’sir kо‘rsatadigan ta’limiy-tarbiyaviy, ma’rifiy
vositalar yig‘indisidir.
Hozirgi о‘quv-biluv jarayonida gender farqlar va о‘ziga xosliklarni hisobga
olish, tabiiy pedagogik hodisa sifatida e’tirof etilmoqda. О‘quv-biluv jarayonida
gender farqlarga oid о‘ziga xosliklarni hisobga olmasdan turib, ta’lim
natijasining samaradorligini ta’minlash mumkin emasligi barcha mutaxassislarga
ayon bо‘lmoqda. Ayniqsa, ruhshunoslar bu sohada bir qator yutuqlarni qо‘lga
kiritmoqda.
Gender konsepsiyasi ijtimoiy-iqtisodiy tahlil kategoriyasi sifatida MDH
mintaqasida rivojlanmoqda. Ayni paytda, Rossiya, Qozog‘iston, Qirg‘iziston,
Ukraina va sobiq Ittifoq hududidagi boshqa respublikalarda gender tadqiqotlari
kursini oliy о‘quv yurtlari о‘quv dasturlariga joriy etish borasida qator yutuqlar
qо‘lga kiritilgan. Bugungi kunda pedagogika fanida erishilayotgan eng muhim
yutuqlardan biri gender tenglik va farqlar asosida ta’lim berish imkoniyatlarining
ochilayotganligidir. Bu hodisa ta’limni gumanitarlashtirish nuqtayi nazaridan
ham alohida qimmatga ega. О‘zbekiston Respublikasi Konstitusiyasida ta’lim
tizimidagi gender tenglikni ta’minlashning huquqiy asoslari yaratilgan. 1997-
yilda qabul qilingan “Ta’lim tо‘g‘risida”gi Qonun asosida barcha о‘quv
muassasalarida ta’lim oluvchi, kasb tanlovchi о‘g‘il va qiz bolalarning teng
huquqliligi ta’minlangan. 2004-2005-о‘quv yillarida maktabda ta’lim oluvchi
о‘g‘il va qiz bolalar soni qariyb bir xil bо‘lib, bu 51% о‘g‘il va 49% qiz bolalarni
tashkil etgan edi. О‘rta maxsus va kasb-hunar ta’limi tizimida bu tafovut oshib
boradi. Akademik litseylarda о‘qiydigan о‘g‘il bolalar soni 64% va qiz bolalar
36%, kasb-hunar kollejlarida esa о‘g‘il bolalar 53%, qiz bolalar 47%ni tashkil
etmoqda
1
.
Oliy о‘quv yurtlariga kiruvchi о‘g‘il bolalar soni ham qiz bolalarga
qaraganda kо‘proq. Buning sababi oliy ma’lumotli ayol va qizlarning ishlash
imkoniyatlari erkaklarnikiga qaraganda kamroq ekanligidadir, chunki ota-onalar
ularning о‘qishiga sarflanadigan mablag‘ni kam samarali, oila budjetiga salbiy
ta’sir kо‘rsatadi, – deb hisoblaydi. Rasmiy statistika ma’lumotlari О‘zbekistonda
ta’limning yuqori bosqichlari, shu jumladan, akademik litseylar va oliy о‘quv
yurtlarida gender balansi muammolari mavjudligi va ularni yaxshilash
1
Доклад по целям развития тысячелетия. Узбекистан 2006. Представительство ООН в
Узбекистане. – Ташкент. registry.uz@undp.org.
Do'stlaringiz bilan baham: |