PEDAGOGIKA
2015, 6-son
50
umumbashariy qadriyatlar ustuvorligining ta’minlanishi, inson, jamiyat va atrof-
muhit о‘zaro munosabatlarining uyg‘unlashuvi” nazarda tutilgan
1
.
Gender muammosi faylasuf, jamiyatshunos, antropolog, tilshunos,
adabiyotshunos, psixolog hamda pedagoglarning e’tiborini о‘ziga jalb qilmoqda.
Genderning psixologik jihatlari taniqli ruhshunoslar: Z. Freyd, T. Parsons,
R. Stoller, Sh. Bern, A. Bandura, Simona de Beuvar, A. Klima, S. Kon,
A. Usmanova, I. S. Kletsina, E. G‘oziyev, O. Abdusattorova, X. R. Haydarova;
sotsiologiyaga oid qirralari: E. Goffman, A. Kolstkorova, A. Zdravomislova,
R. Xof, A. A. Tyomkina, G. K. Zaysev va A. G. Zaysev, G. B. Urazaliyeva;
falsafaga oid tomonlari: Voronina, D. Zimmerman, S. G. Ayvazovalar, Keyt
Uest, I. Jerebkina; antropologiya bilan bog‘liq jihatlari: Y. R. Yarskaya-
Smirnova, pedagogikaga oid ayrim qirralari: L. Shustova, P. Repkina,
R. Safarova, G. Akramovaning ishlarida yoritilgan. Ta’lim tizimi jamiyatda
nafaqat texnologik va ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyot omili, balki ma’naviy va
iqtisodiy rivojlanishning muhim strategik vositasi sifatida alohida ahamiyat kasb
etadi. Shu bois mustaqil mamlakatimizda ta’lim sohasiga yil sayin katta e’tibor
qaratilmoqda. Mazkur vazifa ta’lim tizimining barcha bosqichlari: maktabgacha
ta’lim muassasalaridan tortib oliy ta’limning yuqori bosqichlarigacha bо‘lgan
bо‘g‘inlar zimmasiga yuklatilgan. Genderni belgilashga nisbatan mavjud
yondashuvlar va nuqtayi nazarlarning xilma-xilligiga qaramay, ikkita
konsepsiyani ajratib kо‘rsatish mumkin:
1) genderning ijtimoiy tuzilishi nazariyasi;
2) gender tizimi nazariyasi.
Genderga ijtimoiy jihatdan bо‘lgan yondashuv quyidagilardan iborat
bо‘ladi: biologik nuqtayi nazardan jins muayyan jamiyatda qaror topgan jinsga
xos bо‘lgan vazifalar va о‘g‘il hamda qiz bolalarning о‘ziga xos xatti-harakatlari,
о‘zaro hamkorligining ijtimoiy me’yorlari bilan bog‘liq bо‘lgan turli-tuman
kо‘rinishlari. О‘g‘il va qiz bolalarning о‘zaro hamkorligi tushunchasi R. Xof
tomonidan kiritilgan bо‘lib, о‘g‘il va qiz bolalarning ma’naviy-madaniy
qiyofalarini ifodalaydi. Ushbu yondashuvga muvofiq ravishda gender muayyan
jamiyatda qaror topgan ijtimoiy munosabatlarning о‘lchovi sifatida namoyon
bо‘ladi
2
.
1
Кадрлар тайёрлаш миллий дастури // www.lex.uz
2
Хоф Р.
Возникновение и развитие гендерных исследований. – Москва: РГТУ, 1999.
– С. 23-53.
Do'stlaringiz bilan baham: |