Қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш

 
2. Европада Уйғониш даври рассомларининг хизматлари. 
Уйғониш даврида Италия тасвирий санъати ва уни ўқитиш методи катта 
роль ўйнаган. Бу даврда расм чизиш умумий таълим берадиган ўқув 
предметлари қаторига киритилди. Машҳур рассомлардан Ченнино Ченнини, 
Леон Батиста Альберти, Леонардо да Винчилар бу борада эътиборга лойиқ 
ишларни амалга оширганлар. Уларнинг асарларида фан ва санъат ўртасидаги 
алоқалар, пропорция, перспектива, анатомия масалалари асосий ўринни 
эгаллади. Уларнинг фикрларига кўра, натурага қараб расм ишлаш ўқитиш- 
нинг асосини ташқил этиши лозим ҳисобланган. 

---

233 
 
5-расм 
Айниқса, Леанардо да Винчи тасвирий санъатни ўқитиш мето- 
дикаси тараққиѐтига катта таъсир кўрсатган. У ўзининг «Книга о 
живописи» номли ишида рассомчиликни жиддий илмий фан соҳаси деб қаради. 
У кўп йиллар даво- мида анатомия, ранг, киши аъзолари ўртасидаги мўтано- 
сиблик қонуниятларини ишлаб чиқган.
Тасвирий санъатни ўқитишни такомиллаштиришда Уйғониш даврининг 
немис рассомларидан А.Дюрернинг хизматлари катта бўлди. У биринчи бўлиб 
расм ишлашни енгиллаштириш учун геометрик методни уйлаб топди. Унинг 
фикрича ҳар кандай буюм, қисм ва юзалар асосида геометрик шакллар ѐтади. 
Шунинг учун чизишда у ѐки бу нарсаларни тасвирлашда аввал геометрик 
шакллар чизиб олиниши лозим, кейин улар умумлаштирилиб, ҳақиқий тасвир 
ҳосил қилинади. Кейинчалик унинг бу методи Дюпюи, Ашбе, Чистяков 
кабиларнинг педагогик фаолиятларида кенг қўлланила бошланган. Ҳозирги 
кунларда бу метод ўз кучини йўқотганича йуқ 6-расм. Уйғониш даври 
рассомларининг катта хизматлари шундан и борат бўлдики, улар тасвирий 
санъатда анатомия, перспектива, ѐруғсоянинг бениҳоя катта аҳамиятини 
асослаб бердилар. Натижада санъат асарлари ўзининг юксак бадиийлиги ва 
реалистиклиги билан томошабинларни лол қолдирадиган бўлди. 7-расм. 

---

234 
 
6-расм 
Уйғониш даври рассомларининг катта хизматлари шундан иборат бўлдики, 
улар тасвирий санъатда анатомия, перспектива, ѐруғсоянинг бениҳоя катта 
аҳамиятини асослаб бердилар. Натижада санъат асарлари ўзининг юксак 
бадиийлиги ва реалистиклиги билан томошабинларни лол қолдирадиган бўлди. 
Шунга қарамасдан тасвирий санъатни ўқитиш тизимини яратиш уларга насиб 
этмади. Бу муаммолар асосан XVI асрдан бошлаб ечила бошлаган. Бир қатор 
академиялар ташқил этилиши ишни енгиллаштиради. Бундай академиялар 
Флоренция, Рим, Балон каби шаҳарларда очилди. Аввалги вақтларда бундай 
мактаблар хусусий шахслар томонидан ташқил этилган бўлса, энди давлат ва 
жамоалар ҳам бунга ўз улушларини қўша бошлаган эдилар.