91
JK-universal triggeri asosida boshqa triggerlarni ishlash prinsipini xosil
qilish mumkin.
Quyida sinxron RS, T va D-triggerlarini qurish sxemalari
keltirilgan (5.2.4. rasm).
5.2.Triggerlarning asosiy turlari
RS-
trigger.
RS-
trigger deb ikkita kirish yo‘li
S
va
R
ga ega bo‘lgan, ikki
turg‘un muvozanat holatli sxemaga aytiladi.
S
-
triggerni birlik holatiga
o‘tkazuvchi kirish yo‘li (inglizcha "set-o‘rnatish" so‘zidan olingan),
R
- esa
triggerni nullik holatiga o‘tkazuvchi kirish yo‘li (inglizcha "reset- tushirish"
so‘zidan olingan), ya’ni
S = 1
va
R = 0
bo‘lganda trigger birlik holatiga o‘tkazilsa
S = 0
va
R = 1
bo‘lganda nullik holatiga o‘tadi.
RS-
triggerlar boshqa triggerlar
qatori asinxron va sinxronlarga bo‘linadi.
Asinxron RS-triggerlar
. Ular har tomonlama teskari bog‘lanish bilan qamrab
olingan ikkita YOKI-EMAS yoki VA-EMAS mantiqiy
elementlardan iborat
bo‘ladi (5.3.1. rasm. "a", 5.3.2. rasm. "a"). Har bir mantiqiy elementning kirish
yo‘llaridan biri teskari bog‘lanish
signalini berishga ishlatilsa, ikkinchisi
boshqarish signalini berishga ishlatiladi. CHiqish yo‘llaridan biri
Q
birlik,
ikkinchisi
Q
nullik deb ataladi.
Q
chiqish yo‘lidagi signali birga teng (
Q = 1
)
bo‘lsa,
bu signal
E
2
elementning kirish yo‘liga ta’sir etib uning chiqish yo‘lida
Q
= 0 signalini paydo bo‘lishiga olib keladi. Triggerning bu holati birlik holati
hisoblanadi. Triggerning nullik holatida
Q
= 0,
Q
= 1 bo‘ladi.
J
K
C
T
T
T
T
C
J
K
C
J
K
C
C
D
1
RS-triggeri
T-triggeri
D-triggeri
5.2.4. rasm.
-rasm.
92
5.3.1. rasm.. YOKI-EMAS mantiqiy elementlar asosida qurilgan asinxron
RS-trigger sxemasi (a) va uning shartli belgilanishi (b)
Endi triggerning boshqa holatiga o‘tishini qanday
boshqarish mumkinligini
ko‘raylik. Faraz qilaylik, trigger (5.1.3.1. rasm., "
a
") birlik holatida bo‘lsin (
Q
= 1,
Q
= 0). Agar
E
2
mantiqiy elementning pastki kirish yo‘liga birlik signali berilsa, bu
elementning holati o‘zgarmaydi. CHunki bundan oldin ham shu elementning
yuqori kirish yo‘liga
Q
chiqish yo‘lidan mantiqiy bir signali berilgan edi. Demak,
triggerni nullik holatiga o‘tkazish uchun R kirish yo‘liga
birlik signali berilishi
lozim. Natijada E
1
mantiqiy elementning chiqish yo‘lida
Q
= 0 bo‘ladi.
Bu signal
E
2
mantiqiy elementning kirish yo‘liga ta’sir qilib shu elementning chiqish yo‘lida
Q
= 1 signalining paydo bo‘lishiga olib keladi, ya’ni trigger nullik holatiga o‘tadi.
SHu tariqa nullik holatdagi (
Q
= 0,
Q
= 1) triggerni birlik holatiga o‘tkazish
uchun S kirish yo‘liga birlik signalini berish lozimligini ko‘rsatish mumkin (
R = 0
shartini bajargan holda).
Triggerning ikkala kirish yo‘liga
R = S = 0
signallari berilsa, trigger o‘zining bu
signallar berilgunicha bo‘lgan holatini saqlaydi. Kirish yo‘li signallarining
R = S = I
kombinatsiyasida esa bu signallar ta’siri
vaqtida ikkala mantiqiy
elementning chiqish yo‘lida
Q
=
Q
= 0 bo‘ladi, signallar olingandan so‘ng
triggerning holati noaniq bo‘ladi. Ya’ni trigger tasodif omillarga bog‘liq holda
birlik holatiga ham, nullik holatiga ham o‘tishi mumkin. SHuning uchun
R = S = I
kombinatsiyasiga yo‘l qo‘yib bo‘lmaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: