Harbiy-texnik instituti sh. X. Kamilov raqamli qurilmalar: kombinatsion, ketma-ketli

 
D-
trigger. 
D
-triggerning nomi inglizcha "
delay
- kechiktirish" so‘zidan 
olingan bo‘lib, ba’zan mashina vaqti taktiga kechiktirish triggeri deb ham 
yuritiladi. Sinxron 
D-
triggerda bitta axborot kirish yo‘li mavjud. Bu triggerning 
ishlash qonuni berilgan 4.3- jadvalga binoan (
n+1
) - taktda
D-
triggerning xolati 
n-
taktdagi ta’sir qilgan kirish yo‘li signali qiymatiga mos keladi. Boshqacha qilib 
aytganda 
D-
trigger signalni taktga kechiktiradi. 
5.3.3. jadval 
n-takt 
n+1-takt 
D
n
 
D
n+1
 
0 
0 
1 
1 
 
Asinxron D - triggerlar
(5.3.5. rasm.) amaliy axamiyatga ega emas, chunki 
bunday sxema rolini ketma-ket ulangan invertorlardan iborat sxema bajarishi 
mumkin.
Amalda sinxron 
D-
triggerlar ko‘p qo‘llaniladi (5.3.6. rasm., "a"). 
S = 1
va 
D = 1
bo‘lganda 
E
3
elementning chiqish yo‘lida mantiqiy nul shakllanadi. Bu 
signal 
E
1
va 
E
4 
elementlarning kirish yo‘liga ta’sir etib triggerni birlik holatiga 
o‘tkazadi (
Q 
= 1, 
Q
= 0) va 
E
4
elementni berkitadi. 
S = 1
va 
D = 0
bo‘lganda 
E
3
elementning chiqish yo‘lidagi signal birlik qiymatiga, E
4 
elementning chiqish 
& 
& 
1 
D 
Э
1
 
Э
2
 
Q 
Q
5.3.5. rasm. Аsinxron D-trigger sxemasi. 

---

98 
yo‘lidagi signal esa nullik qiymatiga ega bo‘ladi. Bu signal E
2
elementning kirish 
yo‘liga ta’sir etib triggerni nul holatiga o‘tkazadi (
Q 
= 0, 
Q
= 1). 
b) 
Shunday qilib, 
S = 1
bo‘lganda triggerga har doim 
D
kirish yo‘liga 
berilayotgan signalga mos axborot yoziladi. Triggerning barqaror ishlashi uchun 
sinxrosignal ta’sir qilayotgan vaqt mobaynida kirish yo‘lidagi axborot
o‘zgarmasligi kerak.Sinxron 
D-
triggerlar, 4.6. rasm. "
b
" dagidek shartli 
belgilanadi. 
T-
trigger bitta kirish yo‘lli sxemadir (
T
xarfi inglizcha "toggle" – uzib-
ulagich sÿzidan olingan). Uning ishlash qonuni 5.3.4-jadvalda keltirilgan. Bu 
trigger sanoq rejimida ishlagani uchun ba’zan u sanoq triggeri (sanoq kirish yo‘lli 
yoki umumiy kirish yo‘lli trigger) deb ataladi. 
5.3.4 jadval 
n-
takt 
n+1-
takt 
T
n
 
Q
n+1
 
0 
Q
n
 
1 
n
Q
5.3.6. rasm. Sinxron D-trigger sxemasi (а) vа uning 
shartli grafik belgilanishi (b). 

---

99