O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muxandislik-texnologiya instituti

 
Draje. 
Kichik o’lchamli, yumaloq shaklli, korpus ustida bulama qobig’i bor konfet 
mahsuloti hisoblanadi. Drajelar ikki qismdan – korpusdan va bulama qobiqdan iboratdir. Draje 
korpusi turli konfet va karamel masalliqlaridan tayyorlanadi. Ba’zan draje korpusi sifatida 
yong’oq mag’izi, quruq mevalar, rezavorlar va hokazolar ishlatilishi mumkin. 
Drajelarning sifati GOST 7060-69 standarti talabiga javob berishi kerak. Bu standart 
talabi bo’yicha drajening ta’mi va xushbo’yligi aniq sezilib turadigan begona hid va ta’mlarsiz 
bo’lishi kerak. Tarkibida yog’ bor draje ta’mi taxir bo’lmasligi, tashqi ko’rinishi o’ziga xos, 
sirtida oqargan, shikastlangan joylari bo’lmasligi kerak. Yaltiratilgan drajening yuzasi silliq, 
yaltiroq bo’lishi kerak. Ularning rangi bir tekis, aniq ravshan ko’rinishli, dog’larsiz bo’lishi 
kerakligi talab qilinadi. 
Drajening namligi 0,34% dan (qandli drajeda) 9% gachani (har xil turlarida) tashkil etadi. 
Stukatli, sirlangan rezavor mevali va sirlangan mevali drajelarda namlik 21% dan ortiq 
bo’lmasligi kerak. Drajening bulama qobig’ida qaytaruvchanlik xususiyatiga ega bo’lgan qand 
moddasining miqdori 4% dan ortiq bo’lmasligi standartlarda ko’rsatib o’tilgan. 
Drajelarda nordonlik ham muhim ko’rsatkichlardan hisoblanadi. Standart talabi bo’yicha 
drajelarning ko’p turlarida nordonlik 4
0 
dan kam bo’lmasligi kerak. Ularda 10% li xlorid kislota 
eritmasida erimaydigan kul moddasining miqdori esa 0,1% dan ortiq bo’lmasligi qayd etilgan. 

---

176 
Iris. 
Iris amorf yoki mayda kristalli iris massasidan tayyorlangan sutli konfetlarning bir 
turi hisoblanadi. Iris masalliqlari shakar – patoka sharbatiga sut, yog’lar, ta’m va 
xushbo’ylantiruvchi moddalar qo’shib qaynatib-quyultirilib olinadi. Sut o’rniga ba’zan oqsilga 
boy yong’oq mag’zi, kunjut, soya, eryong’oqlar ham qo’shilishi mumkin. Iris tayyorlashda 
restepturaga muvofiq tayyorlangan xom ashyoni vakuum-apparatda qaynatib- quyultirib iris 
massasi hosil qilinadi. So’ngra bu massani 40-50
0
S gacha sovutiladi, xushbo’ylantiriladi, maxsus 
mashinalarda cho’ziladi va kvadrat, to’g’ri to’rtburchak, rombcha qilib qirqiladida, keyin 
o’raladi. 
Irisning assortimenti uning ozuqaviy qiymati, ta’m ko’rsatkichlari, strukturasi, shakli va 
tashqi ko’rinishiga qarab har xil bo’ladi. 
Irislarning sifati ham ularning organoleptik va fizik-kimyoviy ko’rsatkichlari asosida 
GOST 6478-69 standartiga binoan aniqlanadi. 
Irisning yuzasi quruq, yorilmagan, yopishmaydigan, rasmlari aniq bo’lishi kerak. 
Ularning rangi turiga qarab och-jigar rangdan to to’q-jigar ranggacha bo’ladi. Shakli to’g’ri, 
kesimi tekis, burchaklari sinmagan va qirralari ezilmagan, rasmi aniq bo’lishi kerak. Ularning 
ta’mi va hidi o’ziga xos, begona hid va ta’mlarsiz bo’lishi kerak. 
Irislar sifatini baholashda ham ularning fizik-kimyoviy ko’rsatkichlariga alohida e’tibor 
beriladi. Ularning asosiy fizik-kimyoviy ko’rsatkichlaridan biri suv miqdori hisoblanadi. 
Irislarda suv miqdori ularning turiga qarab 6-9% dan ortiq bo’lmasligi kerak. Hamma qandli 
qandolat mahsulotlaridagi kabi irislarda ham qaytaruvchanlik xususiyatiga ega bo’lgan qand 
miqdori eng muhim ko’rsatkich hisoblanadi. Bu ko’rsatkich irislarda 17% dan ortiq bo’lmasligi 
kerak. Irislarda yog’ miqdori ham me’yorlashtirilgan ko’rsatkichga kiradi. Yog’ miqdori irislarda 
4-8% dan kam bo’lmasligi standartda ko’rsatib qo’yilgan. 
Irislarda standart talabi bo’yicha 10% li xlorid kislotasida erimaydigan kul miqdori 0,1% 
dan, mis tuzlari esa 1 kg mahsulotda 12 mg dan ortiq bo’lmasligi kerak.