k atta ilm iy faoliyat k o ‘rsata o lm ad i. L ekin, iloji b o rich a b o 's h vaqtim
ilm iy ish g a b e rish n i h a m u n u tm a s d i. A m aliy tib b iy o t b ila n ham
sh u g ‘u llan ard i. 0 ‘zi rah b arlik q ilayotg an klinikadagi kasallarga tashxis
q c 'y ish , u larn i k o ‘zd an kechirib borish va davolash ishlarini ham yaxshi
olib b o ra rd i. Bu so h ad a u b ir n e c h ta foydali tavsiyalar ishlab ch iq d i va
amalga oshirdi. U ayniqsa, kasallarga to ‘g‘ri tashxis q o ‘yishga katta ahamiyat
b erardi. U o ‘z shogirdlariga "K asallikni t o ‘g ‘ri an iq lash n in g o 'z i yarim
d avolashdir", derdi. U v aq td a h ak im lar b em o rn in g qaysi a ’zosi hasta
b o ‘lsa shu a ’zoning o ‘zi bilan sh u g ‘u llan ar edilar. M .Y a.M u dro v «odam
organizm i b ir b u tu n ta n a , unin g b ir a ’zosi kasal b o ‘lsa b u tu n organism
h astalanad i», deb t a ’kidlardi. S h uning u c h u n u shogirdlarga «faqat xasfa
a ’zo n in g o ‘zini d av olam anglar, o rg an izm n i b u tu n lig ich a davolanglar»,
deb u q d irard i. M .Y a.M udrov b u n d a n tashq ari «har b ir a ’zo (to ‘g ‘riro g ‘i
h a r bir kishi)ning o ‘ziga xos xususiyati bor, shuni ham hisobga olinglar»,
deb tushuntirardi.
M .Y a.M u d ro v kasal h aq id a an a m n e z t o ‘plash, y a ’ni b em o rn in g o ‘zi
va kasalligi haqida m a’lum ot yig‘ishga ham alohida aham iyat berardi. Aniq
t o ‘p la n g a n a n a m n e z k a sa llik n in g m o h iy a ti va u n in in g sa b a b la rin i
an iq lash d a m uh im aham iyatga ega ekanligini t a ’kidlardi. M .Y a.M udrov
o d am o rg an izm i do im o tashqi m u h it t a ’sirida b o ‘lishi, salo m atlik h am ,
kasallik h a m shu tash q i m u h it t a ’siriga b o g ‘liq ekanligin i t a ’kidlardi.
A gar tash q i m u h it ijobiy ta ’sir etsa, kishi salo m at, agar u salbiy t a ’sir
etsa, kasallik kelib chiqadi. B u n d an tash q ari salom atlik va kasallik,
kishining yashash tarzi, ovqatlanishi va ruhiy holatiga ham b o ‘gliq ekanini
ta ’kidlardi.
M .Y a.M udrov k asallam i d avolash da faqat d o ri-d a rm o n la rd a n em as,
balki tab iiy o m illard an h am foydalanish kerakligini uq dirard i. M asalan,
o ch iq , so f h avoda k o ‘pro q b o iis h , quyosh n u rid an fo ydalanish va h.k.
M .Y a.M u d ro v rus klinik tib biyotiga asos solgan h ak im lard a n biri
bo‘lgan.
1831-yilda Peterburgda vabo kasalligi tarqalib ketdi. M udrovni tajribali
klinist m utaxassis sifatida bu kasallikka qarshi cho ralarni am alga oshirish
u c h u n bu shaharga yubord ilar. M .Y a.M u d ro v bu ep id em iy an i tugatish
u ch u n b ir qan ch a tadbirlarni am alga oshirdi. C h u n o n ch i, sog‘ odam larni
b e m o rla rd a n ajratish ch o rasin i k o ‘rdi. V abo bilan o g ‘rig an lar u ch u n
m axsus b arak lar tashkil etdi. B em orlarni davolash ishiga rah barlik qildi.
A m m o, b em o rla r o rasida yurib, o ‘zi h am vabo kasalligi bilan og ‘rib
qoldi va shu sababdan 1831-yil 31-iyulda vafot etdi.
Do'stlaringiz bilan baham: