A. A. Q od irov t ib b iy o t

' U s t i b a la n d g u m b a z b ila n b e r k itilg a n s u v o m b o r i, h o v u z .
2 B u y e r d a " S h if o x o n a " s o ‘z i k a s a lla r q a t n a b d a v o l a n a d i g a n j o y ( a m b u l a t o r i y a )
m a ’n o s id a is h la tild i.
128

---

gum bazi") qurilgan edi. Bu "G um baz" (kutu b x o n a)d a k o ‘p n o d ir asarlar 
saqlangan. K ito b lar h a r kim ning q o ‘liga tu sh ib , y o ‘qolib y o ‘q b o ‘lib 
ketm asligi u c h u n T e m u r m axsus farm o n ch iq arib , k itoblar faq at shu 
y ern in g o ‘zid a o ‘qilishi kerak, u la rn i q o ‘lga berib yu bo rish m u m k in
em as, deb t a ’kidlab q o ‘ygan ekan. "K itob gum bazi"da k o ‘p sonli o lim lar 
xizm at qilganlar. U lar q o iy o z m a la rn i o ‘rganish va ularga sh arh yozish 
bilan sh u g ‘ullanganlar. U la r q ato rid a m ash h u r hakim lar ham bo 'lg an lar. 
Biz kitob g um b azid a xizm at qilgan h ak im lar ro ‘yh atid a qu yidagilarning 
ism larini u ch ratd ik . M avlono F azlu llo h T abriziy, M avlono M a n su r ibn 
M u h a m m a d Y u s u f, M a v lo n o X is o m id d in I b r o h im K e r m o n iy . 
M a ’lu m o tlarg a k o ‘ra M avlo n o F azlu llo h T abriziv T em u rn in g shaxsiy 
tabibi bo'lgan. 
-------- 
~
T em u r m am lakat obodonchilig i va aholi sog‘lig‘iga alo h id a aham iy at 
bergan. Bu h aq d a T em u rn in g o ‘zi yozgan yoki aytib tu rib yo zd irg an
"T em ur tuzuklari" ("T em ur q o n u n -q o id a la ri") n o m li m a sh h u r kito b d a 
b u n d a y deyilgan: "X arob b o ‘lib y o tg an y erla r egasiz b o ‘lsa h o lis a 1 
to m o n id a n o b o d qilinsin. U lard a k ariz lar2 qu rulsin, buzilgan k o ‘p rik lar 
tu zatilsin , k a tta ariq lar va d ary o lar ustiga k o ‘prik lar qu rilsin, y o i u stid a 
h a r b ir m an zilg o h d a ro b o tlar b arp o etilsin".
"T em ur tuzu k lari"d a kasalx o n alar va g ‘arib x o n alar b arp o etish ham
k o ‘rsatilgan. Bu haq d a "T uzuklar"da b u n d ay deyilgan: "M en y an a a m r 
etdim ki, k atta-k ic h ik h a r bir sh ah a rd a m asjid-m adrasa va x o n aq o h bino
e tsin lar, fa q ir-u m iskinlarga la n g arx o n alar3 solsinlar. K asallar u c h u n
sh ifo x o n alar q u rd irsin lar va u la rd a ishlash u ch u n tab ib lar tay in lan sin "4.
T em urning buyruq va farm onlari vojib b o ‘lgan, ular so ‘zsiz bajarilgan. 
D e m a k , T e m u r z a m o n id a 0 ‘zb e k isto n h u d u d id a h a r b ir sh a h a rd a
kasalxona va shifoxonalar bo'lgan. Sam arqandning o ‘zida "D or ush-Shifo", 
deb atalu v c h i k a tta kasalxona b o ‘lgan. T e m u r unga bo shliq qilib, o ‘sha 
v a q td a g i m a s h h u r h a k im la rd a n b iri b o ‘lgan M ir Sayyid_Jjb^xifnj 
tayinlagan. Bu hakim asli Ju rjo n lik b o ‘lgan va T em u rn m g taklifi bilan 
Sam arqandga ko‘chib kelgan.
"D o r u sh -S h ifo "d a yana b ir k o ‘zga k o ‘ringan hakim — M an su r ibn 
M u h am m ad Y usuf ishlagan. Bu o lim "K itob gu m b azi”da saqlanayo tg an 
tibbiy k ito b la m in g k o ‘piga sh arh yozgan. 0 ‘zi h am b ir n e c h ta kitob 
ta s n if e tg a n . B izga bu m u a llifn in g "O d am g av d a sin in g tu z ilis h i" , 
"M an su rn in g t o ‘liq to ‘plam i", va "G iyosiya" n om li asarlari m a ’lum .