“ Tasdiqlayman ”

 
Kasb-hunar kollejlarida
 
o‘qituvchilarning ish tajribasini kuzatganimizda 
guruhlarda mustaqil grafik ishlari sifatida asosan test topshiriqlar bilan 
cheklanilganligini aniqlashga muvaffaq bo‘ldik. Chizmachilk fani uchun 
o‘quvchining fazoviy tasavvurini kengaytirish muhim masal bo‘lganligi uchun 
tajrib-sinov ishlarimda tarqatma materialdan foydalanishga qaror qildim. Umuman 
olganda bitiruv malakaviy ishimning asosiy maqsadi shundan iboratki 
o‘quvchilarda chizmalarni osonlik bilan tushunish, chizmalarni o‘qishlarini 
tezlashtirish, dars jarayonida zamonaviy texnologiyalardan foydalanibdars uchun 
ajratilgan vaqtdan unumli foydalanib vaqtdan yutishga muvaffaq bo‘lish 
hisoblanadi. 
Tajriba-sinov ishlarini dars mashg‘ulotlarida olib borishdan avval, bitiruv 
malakaviy ishimning II Bobi ya‘ni detalning tayyor ikki ko‘rinishi asosida uning 
uchinchi ko‘rinishini topish yuzasidan Ishlab chiqilgan metodika asosida 
o‘quvchilarga tushuntirish ishlari olib borilgandan so‘ng tajriba natijalarini 
solishtirish analiz qilish talab etiladi 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

3.2. Kasb-hunar kolejlarida chizmachilik darslarining “Aksonometrik 
proyeksiyalar” mavzusiga Auto CAD dasturining uch o‟lchamli modellash 
interfeysidan foydalanib samarali dars tashkil etish 
Birinchi navbatida ―Ko‘rinishlar‖ haqida umumiy ma‘lumotlarni nazariy 
tarzda o‘quvchilarga eslatib o‘tamiz. Kuzatuvchiga nisbatan buyum sirtidagi 
ko‘rinadigan qismlarni tekisliklarda tasvirlanishi ko‘rinishlar deyiladi. 
Chizmalardagi proyeksiyalar ham ko‘rinishlar deb ataladi. Ko‘rinishlar chizmada 
GOST 2.305-68 ga muvofiq joylashtiriladi. 
Asosiy proyeksiyalar tekisligi sifatida kubning olti yog‘i qabulqilingan, 
yoqlar tekisliklar bilan qo‘shiladi va ular qutidagicha nomlanadi. 
1. 
Asosiy yoki bosh ko’rinish
. Bunda buyumning frontal proyeksiyalar 
tekisligidagi tasviri ifodalanadi. Buyumning qolgan ko‘rinishlari bosh ko‘rinishga 
qarab joylashtiriladi. Bosh ko‘rinish shunday tanlanishi kerakki, buyum haqida 
boshqa ko‘rinishlarga nisbatan ko‘proq ma‘lumot va mumkin qadar to‘laroq 
tasavvur berishi lozim. 
Ustdan ko’rinish
. Bunda buymning gorizontal proyeksiya tekislikdagi 
tekislikdagi tasviri ko‘rsatiladi, u bosh ko‘rinishning ostida joylashtiriladi. 

---

Chapdan ko’rinish
– bosh ko‘rinishning o‘ng tomonida, 
o’ngdan 
ko’rinish
– bosh ko‘rinishning chap tomonida, 
pastdan ko’rinish
– asosiy 
ko‘rinishning yuqorisida va 
orqadan ko’rinish
– chapdan ko‘rinishning o‘ng 
tomonidanjoylashtiriladi. Chizmada hamma ko‘rinishlar proyeksion bog‘lanishda 
bo‘ladigan qilib joylashtirilishi zarur. 
2. 
Qo’shimcha ko’rinishlar
. Bizga ma‘lumki, har qanday chizma asosiy 
proyeksiyalar tekisligiga proyeksiyalanadi. Agar detallning biror qismi asosiy 
proyeksiyalar tekisligiga o‘zgarib proyeksiyalansa, uni asosiy proyeksiyalarda 
ko‘rsatmaslik ham mumkin, u holda yangi qo‘shimcha tekislik tanlashga to‘g‘ri 
keladi. Qo‘shimcha ko‘rinish asosiyproyeksiyalar tekisligidan birortasiga ham 
parallel bo‘lmagan qo‘shimcha tekislikda ko‘rsatiladi. 
Detalning 
asosiy 
proyeksiyalar 
tekisliklariga 
o‘zgarib 
proyeksiyalanadigan qismini o‘zgartirmasdan, yangi tanlangan qo‘shimcha 
tekislikka proyeksiyalanadigan qismi 
qo’shimcha ko’rinish 
deb ataladi. 
O‘quvchilarga ―Ko‘rinishlar‖ haqida umuiy ma‘lumotni berib bo‘lgach 
ularning olgan nazariy bilimlarini mustahkamlash uchun ularga topshiriq beramiz. 
Zamon talabidan kelib chiqqan holda darslarda zamonaviy texnologiyalardan 
foydalanish boshqa oddiy darslardan ko‘ra o‘quvchining qiziqishini darsni 
boshlamasdan oldin e‘tiborini tortadi. Shu sababli men AutoCAD dasturi 
yordamida chizilgan variantlarni PowerPoint dasturiga joylashtirib darsga 
tayyorlangan hiolda olib kelishga qaror qildim.
Mavzu yuzasidan olib beradigan tajriba-sinovimda darsda har bir 
o‘quvchi uchun alohida variant, topshiriq darsga oldindan rejalashtirilgan bo‘lishi 
lozim. Bunda albatta o‘quvchini bilimiga, o‘zlashtirish, ma‘lumotni qabul qilish 
tezligi va shunga o‘xshash jihatlariga qaranb o‘quvchilarga variantlar kompyuter 
orqali beriladi. (Buning uchun chizmachilik xonasi zamonaviy kompyuterlar bilan 
jihozlangan bo‘lishi lozim).

---

---

Ko‘rib turganingizdek variantlar PowerPoint dasturiga slayd shaklida 
joylashtirilgan. Har bir o‘quvchi uchun tayyorlangan slayd o‘quvchilarga qo‘yib 
beriladi. Vazifa berilgandan so‘ng ma‘lum bir vaqt belgilanadi. O‘quvchilar 
vazifani ishchi qog‘ozlariga chizishni boshlaydilar. Muammoga uchragan yoki 
detalni tasavvur qolishga qiynalgan o‘quvchilar yordam sifatida keyingi slaydni 
o‘tkazib ko‘rishlari mumkin bo‘ladi. Mustaqil tarzda tushunchaga ega bo‘lgan 
o‘quvchi ishini davom ettiradi. Berilga vaqt tugagach esa ular keyingi slaydni 
o‘tkazib to‘g‘ri javobni ko‘rish imkoniyatiga egabo‘ladilar. Bu esa o‘quvchilar 
o‘zlarini o‘zlari tekshirishlari hamda uyda ham bundan mustaqil foydalanib 
Mavzu yuzasidan ko‘nikmalarini oshirishlari imkoniyatini yaratadi. 
Vazifani bajarib bo‘lgan o‘quvchi osondan qiyinga qarab borish 
maqsadida keyingi variant beriladi. Unda ham ish shu tartibda boradi.

---

---