Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ал – хоразмий номли урганч давлат университети

Тавсиялар 
 
Ўқитувчи 
ўқувчи 
шахсининг 
шаклланишида 
ташкилотчи 
ва 
бошқарувчисидир. Худди шу боис, у доимо ушбу функцияни инобатга олган 
ҳолда шахслараро муносабатларда иштирок этиши, уни назорат қилиши ва 
бошқариши лозим. Шу нуқтаи назардан келиб чиққан ҳолда ўқувчиларнинг 
характерида 
интеллектуал-иродавий 
хусусиятларни 
шакллантиришни 
оптималлаштириш бўйича қуйидаги тавсиялар бериш мумкин. 
1. 
Педагогика коллежи ўқувчилари характерида интеллектуал-
иродавий хусусиятларни шакллантиришда қийинчиликлар учраши табиий. Бу 
ҳолатни бартараф этувчи асосий субъектлардан бири ўқитувчи шахсидир. 
Ўқитувчи аввало, муомала психологиясининг қонуниятларини, ўқувчилар 
психологиясига доир билимларни ўзлаштириши, тажриба орттириши 
орқалигина уларда ижобий характер хусусиятларини шакллантиради, холос. 
Ўқитувчининг шахсий ва касбий камолоти муаммоси унинг диққат марказида 
туради. У назарий билимларни малака ошириш босқичларида, мустақил ўз 
устида ишлашида эгаллаши мақсадга мувофиқ.

---

112 
2. Ўқитувчилар билан ўқувчиларнинг шахслараро ишончли муносабат, 
хайрихоҳлик, самимийлик, ҳурмат шаклланишида психологик таъсир 
кўрсатиш самараларини, ютуқ ва камчиликларини ажрата олиши лозим. 
Ўқитувчининг 
ўқувчиларда 
ижобий 
характер 
хусусиятларини 
шакллантиришда тушунмовчиликлар, баъзи ҳолатларда муаллимнинг салбий 
таъсир кўрсатиши, шогирдига бегоналардек муносабатда бўлиши, ѐмон 
кайфияти билим олувчиларнинг индивидуал-психологик хусусиятлари билан 
боғлиқ руҳий тўсиқларга дуч келишини олдиндан ҳисобга олиши зарур. 
Ўқитувчи ўқувчида характер хусусиятларини шакллантиришга тўсиқ бўлувчи 
руҳий-эмоционал ҳолатлар устида бош қотириши ва ўз устида ишлаши жоиз.
3. Ўқувчилар характерида ижобий хусусиятлар шаклланишида атрофдаги 
кишилар билан симпатия, антипатия ва эмпатия муҳим аҳамиятга эга. 
Ўқитувчиларнинг педагогик тактидаги моҳирлик, муомаладаги назокатлилик 
муносабатлар шароитида манфаатлардаги фидоийлик унга нисбатан симпатия 
шаклланишига туртки сифатида хизмат қилади. Аксинча, ўқувчиларнинг 
муаммоларини тушуна олмаслик, унинг туйғулари билан ҳисоблашмаслик, 
психикасидаги ҳолатларни адекват идрок эта олмаслик антипатия манбаига 
айланади. Уларда характер хусусиятларини шакллантиришда муомала ва 
муносабатнинг эмоционал жиҳатларини алоҳида эътиборга олиш мақсадга 
мувофиқ. 
4. Ўқувчиларда характернинг интеллектуал-иродавий хусусиятларини 
шакллантиришни оптималлаштириш усулларидан бири - педагогика коллежи 
ўқувчиларида тренинг машғулотларини ўтказиш зарур эканлигини инобатга 
олган ҳолда барча педагогик коллежларда психологлар билан ҳамкорликда 
махсус психологик тренингни ўтказиш ва психокоррекциялаш технологияси 
билан таништириш шарт.