Farmon Ergashovich Nurboeyv, Shahlo Shavkatovna Tillоeva, Dilbar Baxriddinovna Raxmatova

 
XII.Tishlarni sog’lomlashtirish tadbiri haqida 
Tishlar haqida: tishlar sezuvchi suyaklar turkumiga kiradi, chunki ularga nerv 
tolalari kelib tarqaladi. Tishlar og’riganda ularda lo`qillash paydo bo`ladi, bu sezilib 
turadi. Tishlarda bo`shashish, qimirlab turish, bo`rtib chiqish, emal qavatining 
yemilirishi (tishlar kariyesi) kasalliklari kuzatiladi. Bundan tashqari chirish va sinish 
kasalliklari paydo bo`ladi. Tishlar doimo o`sib, kattalashib turadi, sug’urib olingan 
yoki tushib ketgan tish o`rniga ro`parasida turgan tish uzayib o`sib ketadi , agar 
uning kattalashishiga va o`sishiga to`sqinlik qilinmasa.
Tishlarning rangiga qarab mizoji aniqlanadi. 
1.Sariq bo`lsa - safro mizojli, ya`ni quruq 
2.Oq bo`lsa- balg’am mizojli, ya`ni ho`l 
3.Qoramtir bo`lsa - savdo mizojli, ya`ni sovuq - quruq 
Tishlarni sog’ saqlash uchun quyidagilarga amal qilish kerak 
1.Ovqat va ichiladigan narsani me`dada ketma-ket buzilishidan saqlash kerak 
2.Qusish, ayniqsa nordon qusish zararli 
3.Yopishqoq narsani chaynashdan saqlanish kerak (holva, jevachka) 
4.Qattiq narsani tish bilan sindirishdan (danak chaqish) 

---

109 
5.Tishni qamashtiruvchi narsadan saqlanish (dovcha, xom olma) 
6.Juda sovuq narsadan, ayniqsa issiq ovqatdan, choydan keyin sovuq suv 
ichishdan 
7.Tishlar orasidagi narsani doimo tozalash kerak (tishni chuqur kovlamaslik 
kerak) 
8.Gandano kabi o`z xususiyati bilan tishlarga zarar yetkazadigan narsalardan 
saqlanish kerak 
Tishlarni tozalaydigan maxsus cho`plarning burishtirish va achchiqlik xususiyati 
bor (misvoq cho’plar) 
Tishlarni uxlash oldidan yog’lab turish kerak. Tishlarni mizojini sovitish kerak 
bo`lsa, gul yog’i bilan isitish kerak bo`lsa, bom va rum sumbulining yog’i ishlatiladi. 
Eng yaxshisi tish mizoji sovuq bo`lsa, asal bilan ishqalash kerak, yoki kamroq bo`lsa 
shakar bilan ishqalash kerak. Tishlarni asal va shakar bilan ishqalansa tishlar 
yaltiraydi, tishlarni milklarga mustahkamlaydi, (qimirlaydigan tishlarni) baquvvat 
qiladi, isitadi va tozalaydi. Novvotni yanchib asal bilan aralashtirib ishlatilsa, 
tishlarni yaltiratadi, tozalaydi va milkni mustaxkamlaydi. So`ngra yog’lash kerak 
bo`ladi. Har kuni kechqurun 1 marta namakob bilan og’iz chayilishi kerak.