Microsoft Word islom hazorasi ziyouz com doc

www.ziyouz.com
kutubxonasi 
75
qilib qo‘yar, u o‘sha simobni qimirlatardi. Shunda binoda chaqmoqning nuridek yorug‘lik 
paydo bo‘lar, bundan qalbga vahima tushar, hatto majlisdagilar simob harakatda ekan, 
binoni uchib ketayotgandek xayol qilib sarosimaga tushishardi. Qasrni quyuq 
daraxtzorlar va keng maydonlar o‘rab turardi. Bundan tashqari ushbu ajoyib binoni 
baland devorlar ihota etgandi. Unda uch yuzta harbiy minora bo‘lgandi. 
Az-Zahro xalifaning saroyini, amirlar saroyini va haramni o‘z ichiga olardi. 
Shuningdek, unda podshoh o‘tiradigan katta zal bo‘lib, u ulkan maydondagi xos yerga 
joylashgandi. Qubbasining tomi tilla va kumushdan ishlangan bo‘lib, qozi Munzir ibn 
Sa’id Qurtuba jomesidagi katta bir yig‘inda xalifaning bu ishini tanqid qilgani uchun uni 
buzib, g‘ishtdan qayta tiklashgandi. Yana Az-Zahroda sanoat va asbobsozlik korxonalari 
ham mavjud edi. Qurol-yarog‘ ishlab chiqaruvchi, ziynat uchun taqinchoqlar yasovchi, 
me’morchilik va boshqa sanoat korxonalari shular jumlasidandir. 
Az-Zahroni qurish uchun to‘rt yil vaqt ketdi. Bir kunda yerga yotqizilganidan tashqari 
olti ming dona xarsang toshga ishlov berildi. Har kuni o‘n mingdan ziyod ishchi va bir 
ming to‘rt yuz ulov mehnat qildi. 275 tonna ohak va gips tashildi. Az-Zahro jomesining 
qurilishida mingta eng usta hunarmand; jumladan, 300 binokor, 200 duradgor va turli 
hunar egalari ishlashdi. Uning binosi misli ko‘rilmagan sur’atda, qirq sakkiz kun ichida 
bitdi. 
Mana shu ulkan qasrda xalifa Mustansir 351 hijriy yilda masihiy Ispaniya qiroli Ardun 
ibn Azfo‘nshni qabul qildi. Qirol Az-Zahroga kirganda, uning hashamati, azamati, 
xizmatchilari, qo‘shini va aslahalarini ko‘rib hayronu lol qoldi. Uning hayrati xalifa 
Mustansirning majlisiga kelganda, uning atrofidagi mamlakat ulug‘larini, ashroflarni, 
zabardast ulamo va xatiblarni, ulug‘ sarkardalarni ko‘rganda yanada ziyoda bo‘ldi. Ispan 
qiroli xalifa Mustansirga yaqinlashgan paytda boshidan tojini yechib, boshyalang holda 
xalifaning oldiga kelishga iznni kutib qo‘l qovushtirib qoldi. Xalifaning oldiga yetib 
borgach, uning qo‘lini o‘pishga intildi. Xalifa qo‘lini unga uzatdi. So‘ng qirol ortiga 
tavoze’ bilan orqasini qilib qaytdi va o‘ziga tayyorlangan joyga borib o‘tirdi. Xalifa uni 
qutlab: «Xush kelibsiz, marhabo, siz to‘g‘ringizda bizning fikrimiz va husni qabulimiz siz 
kutgandan ortiqroqdir», dedi. Xalifaning ushbu qutlovini tarjima qilib berishgach, 
qirolning chehrasi ochildi va joyidan tushib, gilamni o‘pdi-da, boshini ko‘tarib shunday 
dedi: «Men xo‘jam amirul-mo‘mininning qullariman. U zotning fazllariga barcha umidvor, 
obro‘lariga tilakdoshdir. Ul zot meni fazl-marhamatlariga musharraf ayladilar, 
xizmatlariga noil etdilar. Men huzuri shariflariga sodiq niyat, xolis xayrixohlik-la keldim». 
Xalifa ham unga javoban shunday dedi: «Siz ham bizning huzurimizda xayrixohlikka 
haqli kishidirsiz. Sizga qilgan hadyalarimiz va millatdoshlaringiz ichida faqat sizni 
hurmatlashimiz, sizga havas keltiradi, bizga moyilligingiz fazilatini va saltanatimiz 
soyasida himoyada ekaningizni anglatadi».
Qurtubani qo‘yib, o‘arnotaga nazar qilinadigan bo‘lsa, Hamro qasridagi bunyodkorlik 
va imoratsozlikning buyuk namunasidan lol qolinadi. Al-Hamro unga qaraganlarni 
hayratga soluvchi ajoyib dalil edi. Bu qasr o‘arnota shahriga tutashgan tog‘ etagiga 
qurilgan. Qancha zamonlar o‘tgan bo‘lsa ham, hanuzgacha u sayyohlarning diqqatini 
o‘ziga tortadi va olamning go‘zal maskanlaridan sanaladi. Unda Al-asvad, Al-uxtayn, Al-
adl va As-safro nomli bir necha zallar bo‘lgan. Bu qisqa so‘zlar bilan Al-Hamroning 
vasfini o‘rniga qo‘yolmaymiz. Shuning uchun bu o‘rinda farang shoiri Viktor Gyugoning 
Al-Hamroni kuylab aytgan so‘zi bilan kifoyalanamiz:

---

Islom hazorasi. Ahmad Muhammad