Microsoft Word islom hazorasi ziyouz com doc

Jamoliddin al-Qiftiy (646 yili vafot etgan) kutubxonasi.
Tavsifiga til ojiz 
kitoblarni yiqqan. U dunyoda kitobdan boshqasini sevmasdi. O’zini kitobga vaqf qilib 
qo‘ygandi. Ahli avlod mashg‘ul qilib qo‘ymasin, deb uylanishni rad etgandi. 
Kutubxonasini Nosirga vasiyat qilgan bo‘lib, uning bahosi ellik ming dinorga teng edi. 
Halabdagi ulamolar – Bani Jaroda kutubxonasi.
Ulardan biri Abul Hasan ibn Abu 
Jaroda (548 yili vafot etgan) nafis kitoblardan uch javonini o‘z qo‘li bilan yozgan. Yana 
bir javonini o‘g‘li Abul Barakot, bir javonini boshqa o‘g‘li Abdulloh yozgan. 
Al-Muvaffiq ibn al-Matron ad-Dimashqiy (587 yilda vafot etgan) kutubxonasi.
U kitob yig‘ishda oliyhimmat inson edi. Hatto, u vafot etgan paytda kitob javonlaridagi 
tibbiy va boshqa kitoblar soni o‘n mingtaga yetardi. Uning xizmatida uchta nussox to 
vafot etguncha kitob yozishgan. Ularning maoshlari va taomlarini o‘zi berib turgan. 
Hazorasi gullab-yashnagan davrda Islom olamidagi kutubxonalarning keng yoyilgani 
ko‘rilganida, qalblar qanchalik zavqu shavqqa to‘lgan bo‘lsa, mana shu kutubxonalarning 
nihoyasini, ular yo‘liqqan halokatu yong‘inlar eslanganda, ilmning bunchalik ziyon 
ko‘rishi mumkin emasligidan g‘am-g‘ussaga botiladi. Kutubxonalardagi millionlarcha 
kitoblarga barham bergan falokatlar tufayli olam tarixda insoniy fikr qoldirgan eng 
qimmatbaho boyliklardan abadiy ajradi. 
Bag‘dodni bosib olgandagi mo‘g‘ul-tatarlar tomonidan yetkazilgan kulfatlarni olaylik. 
Hamma narsadan oldin kutubxonalarga talofat yetkazildi. Vahshiy jangchilar umumiy 
kutubxonalarda qo‘llariga ilingan barcha kitoblarni Dajla daryosiga uloqtirdilarki, hatto 
tashlangan kitoblar hisobiga daryo to‘lib-toshdi. Shu darajadaki, otliq odam u sohildan - 
bu sohilga bemalol o‘ta olardi. Daryoning suvi unga cho‘ktirilgan kitoblarning rangi 
hisobiga bir necha oy tim qora rangga bo‘yaldi. Salb yurishlari ham Taroblus, Maarra, 
Quddus, o‘azo, Asqalon va salbchilar xarob qilgan boshqa shaharlardagi eng aziz 
kutubxonalarni yakson qildi. Taroblusning o‘zida salbchilar uch million kitobni yo‘q 
qilganliklarini eslash kifoya. 
Ispanlarning Andalusga bosqinlari tarix hayrat bilan so‘zlagan buyuk kutubxonalarni 
yer bilan bitta qildi. Bu kutubxonalarning barchasi dindor mutaassiblar tomonidan 
yondirib yuborildi. Ba’zi tarixchilarga ko‘ra, o‘arnota maydonida bir kunda millionta kitob 
yoqilgan.
Endi tashqi balolardan ichki fitnalarga diqqatni qarataylik. Fotimiy xalifalar 
kutubxonalari mamluk turklar tajovuzi tufayli xotima topdi. Ular kitoblarga o‘t qo‘ydilar. 
Xizmatkorlari ularning jildidan kiyishga poyabzallar yasab olishdi. Kitoblarning anchagina 
qismi Nilga otildi. Ayrimlari boshqa o‘lkalarga olib ketildi. Qolgan qismini shamol uchirib, 
«kitob tepaliklari» nomi bilan tanilgan tepaliklarni yuzaga keltirdi. 

---

Islom hazorasi. Ahmad Muhammad