Microsoft Word islom hazorasi ziyouz com doc

www.ziyouz.com
kutubxonasi 
43
uni kechiktirib turishlarini so‘ragan. Zero, ularning ichida emizikli, xasta va keksalari bor. 
Agar kechiktirilgan fursat keladigan bo‘lsa, mahkama oldida javob berishga ular o‘zlarida 
kuch topadilar. Mahkama muhokamani muayyan bir vaqtgacha kechiktirib turishga rozi 
bo‘lgan. Lekin sichqonlar yana kelmaydi. Himoyachi advokat mahkamaga yana shunday 
bahona qildi: «Sichqonlar, albatta, sizning viqorli amrlaringizga itoat qiladi va 
huzuringizga kelishni xohlaydilar. Lekin, ey qozi hazratlari, ular bu yerga keladigan 
bo‘lsalar, mushuklar tomonidan yetadigan ozordan qo‘rqyaptilar». Bunga mahkama 
raisi: «Ularning hayotlarini muttahamlardan himoya qilish bizning burchimiz», deya 
javob qaytardi. Shundan keyin advokat sichqonlar karvoni ko‘chalardan o‘tishidan oldin, 
hayotlari ta’min etilganiga ishonch hosil qilishlari uchun mahkamadan shahar 
mushuklarining hammasini qamab turishga amr etishini so‘radi. Mahkama bu talabga 
ham adolat yuzasidan rozi bo‘ldi va sichqonlarning mahkama zaliga kelish asnosida 
xotirjamligini ta’min etish uchun it va mushuklarning ko‘chada yurishini ma’n etadigan 
farmoyish chiqardi. Lekin shaharcha aholisi bu farmoyishni bajarishdan bosh tortdi. 
Shundan keyin mahkama sichqonlarni oqlab hukm chiqarishga majbur bo‘ldi. Negaki, 
sichqonlar qonuniy himoya vositalaridan mahrum bo‘lgandi-da!.. Bu ish sababidan 
advokatning shuhrati atrofga taraldi. U sichqonlardan o‘ziga muxlis, izdosh orttirdimi-
yo‘qmi, bilmaymiz. Balki tobe’lari bo‘lmish sichqonlar uning kitob va qog‘ozlarini 
kemirmaslikka va’da qilishgandir... 
O’rta asrda hayvonlarga nisbatan olib borilgan mahkama ishlarining g‘aroyiblaridan 
yana biri tuxum qilgan xo‘roz mahkamasi bo‘lgan. 1474 yil Shveytsariyaning Bali 
shahrida bir xo‘rozga qarshi tuxum qilganlik ayblovi mahkamaga oshirildi. Bu ish o‘sha 
paytda ovro‘paliklar urfida juda qabih jinoyat sanalardi. Chunki ularga ma’lum 
bo‘lishicha, sehrgarlar o‘zlarining shaytoniy maqsadlarida ishlatish uchun xo‘roz tuxumini 
izlab yurishardi. Shunday qilib, xo‘roz mahkamaga topshirildi. Advokat uni: «Uning bu 
ishga aloqasi bo‘lmagan, qanday qilib, xo‘roz voqeaga mas’ul bo‘lsin?» deya himoya 
qildi. Lekin mahkama advokatning himoyadagi fikrini inobatga olmadi. Balki xo‘rozni 
o‘limga xukm qildi va o‘z hukmini: «Bundan boshqa xo‘rozlarga ham ibrat bo‘lsin!» deya 
izohladi.
1495 yili Fransada boshqa masala ham ko‘rib chiqildi. Bu ham eng g‘aroyib hayvonlar 
muhokamasi sirasiga kiradi. San-Goleon viloyati polizlarining egalari qurtlar ekinlariga 
talofat yetkazayotgani, daraxtlari, sanoatlari va tijoratlariga zarar berayotgani haqida 
da’vo ko‘tarib chiqishdi. Bu qurtlarning himoyasini qonun kishilaridan ikki kishi olib 
bordi. Jarayon qirq yil davom etib, poliz egalari charchashdi va qurtlar xohlaganlaricha 
ekin va mevalarni yeyishlari uchun o‘zlariga alohida bir bo‘lak yer ajratib berishga 
kelishishdi! 
Mana shu g‘alati solishtiruvdan keyin Islom hazorasi bilan boshqa millatlarning 
hayvonlarga munosabati o‘rtasidagi farq ma’lum bo‘ladi. Demak, Islomiy hazora qadim 
millatlar va hozirgi ayrim elatlardan misli yo‘q ikki ish bilan ajralib turadi: Birinchisi – 
hayvonni parvarishlash, davolash va kuchsizlik, xastalik va keksalikda maishatini ta’min 
etish uchun ijtimoiy muassasalar barpo qilish. Ikkinchisi – hayvonlarning 
muhokamasidan xoli bo‘lish. Chunki u yangi hazoradan o‘n uch asr oldin hayvonlardan 
jinoiy mas’uliyatni soqit qilishga chaqirgan. Shuningdek, islomiy hazora hayvonlar 
o‘rtasidagi shafqatsizlik va urushish uchun olkishlash ko‘rinishlaridan ham xoli. Bu 
ko‘rinishlar Yunon va Rumda rasman e’tirof etilgandi. Ispaniyada ho‘kizlar olishuvi uchun 
katta tantanalar uyushtirilib, bu janglar haligacha tan olinib kelinmoqda. Bu shubhasiz, 

---

Islom hazorasi. Ahmad Muhammad