Microsoft Word analitik kimyo ruziyev

Qo’pol xatolarni aniqlash va hisoblash
Q -Mezon bo’yicha qo’pol xatolarni aniqlash 
Kam sondagi o’lchovlari tanlashda p < 10 bo’lganda qo’pol xatolarni Q - 
mezon bo’yich baholash qulay. Buning uchun quyidagi nisbat o’rinli: 
Q = │x
1
– x
2
│/R
Bunda X
1
-shubhali aniqlash natijasi. 
X
2
- birlamchi aniqlash natijasi bo’lib, X
1
qiymatga yaqindir. R- o’zgarish 
oralig’i. 
Ya’ni eng katta va eng kichik o’lchov qiymatlari orasidagi farq. Q -ning 
jadval qiymatlari hisoblangan qiymatlar bilan solishtiriladi. Bunda agar 
Q>Q(
̅
,n
i
) bo’lsa xato qiymati isbotlangan deyiladi. 
3 - jadval 
Q = mezon qiymatining n
i
 va ga bog’liqligi 
N
i
Ishonch ehtimoli 
̅
0,90 
0,95 
0,99 
3 
0,89 
0,94 
0,99 
4 
0,68 
0,77 
0,89 
5 
0,66 
0,64 
0,76 
6 
0,48 
0,56 
0,70 
7 
0,43 
0,51 
0,61 
8 
0,40 
0,48 
0,58 
Maksimal nisbiy chetlanishni hisoblash usuli bilan qo’pol xatolarni 
hisobdan chiqarish 

---

18 
Qo’pol xatolarni statistik o’lchov yordamida baholash quyidagi hisobni 
amalga oshirish orqali bajariladi: 
t
n
= maks│x
i
- 
̅
│/S 
Bunda t
n
- statistik taqsimlanishning nazariy kvantil qiymati. 
Ma’nolik darajasi R=0,10; 0,05; 0,01 yoki ishonch ehtimoli uchun =0,90; 
0,99; 0,95 va p< 25 uchun t
n
qiymatlari 4-jadvalda keltirilgan. 
Ma’nolilik darajasi P = (1 – ) ning maksimal ehtimoli shundaki, bunday 
xatolarni paydo bo’lishidagi sabablar tasodifiy emas. Odatda amaliyotda 
ma’nolilik darajasi sifatida P=0,95 ishlatiladi, bunda natija 95% ishonch 
ehtimoli bilan olinadi. 
P-kuzatish olingan X
1
X
2
...X
n
natijadan X
maks
(yoki Х
min
) natijalarni 
tashlash va quyidagilarni bajarish kerak: 
a)
t
maks 
= │x
maks
- 
̅
│/S 
b) jadvaldan t
n
ning p va ma’nolilik darajasi ga bog’liqligi nazariy 
qiymatini topish. 
v)
t
maks
va X
n
qiymatlami solishtirish. Agar tt
maks
> t
n
bo’lsa t
maks
natijani xato 
sifatida tashlashga to’g’ri keladi. 
Qo’pol xatolarni tekshirib ko’rishdan va ma’lum miqdorda kamaytirgandan 
so’ng X qiymat uchun ishonchlilik oralig’i (∆
̅
), oraliq qiymatlar 
̅
±∆
̅
ga va 
va zarur hollarda xatoning to’g’riligiga baho beriladi.