2 Ўзбекистон республикаси

2.2-расм. Муҳандислик графикасидарсида мультимедиали электрон 
қўлланмадан фойдаланишнинг афзаллиги 
Чунки ўқувчилар ўқитувчининг маърузасини тинглаб, катта экранда 
намойиш этиладиган график амалларнинг анимацион тарзда кетма-кет 
бажарилишини кўргазмали равишда қабул қилиб (иллюстратив), уни 
топшириқ бажариш жараѐнида мустаҳкамлайдилар (когнитив). Когнитив 
функциясининг тўлиқ бажарилиши учун ўқувчилар топшириқларни ҳам 
компьютердан фойдаланиб бажаришлари зарур.
Бу борада Б.Ф.Ломовнинг фикрларини келтириш мақсадга мувофиқ:
“Компьютерлар тасаввур ва фантазияни ривожлантирувчи кучли восита 
сифатида қўлланилиши мумкин. Компьютер графикасининг имкониятлари 
турли кўринишдаги объектларнинг график тасвирларни яратиш имконини 
беради. Биламизки, тасвирни яратишдан олдин уни хаѐлан тасаввур қилиш 
лозим. Компьютер экрани инсоннинг миясида шаклланаѐтган образни 
компьютер дисплейига фикран кўчириш имконини беради, шунда инсон 
ички эмас, худди ташқи объект устида ишлаѐтгандек бўлади. Бу дегани, 
компьютер тафаккур қилиш жараѐнида фаол қатнашади” [67].
Шу боис, ўқувчиларнинг чизмаларни компьютерда мустақил 
бажаришлари муҳим аҳамият касб этади. Юқорида келтирилган фикрлар 
касб-ҳунар коллежларида AutoCAD дастуридан фойдаланишни кенг йўлга 
қўйиш долзарб муаммо эканлиги яна бир бор тасдиқлайди. Ўқувчилар
ўқитувчи ѐрдамида ѐки мустақил равишда мустақил дарс ва тўгарак 
машғулотларида график ишларни компьютерда бажаришга ўрганишлари 
мақсадга мувофиқ.
Демак, электрон қўлланмадан фойдаланиш нафақат мавзуни кўргазмали 
Ўқув 
материали 
Таълим воситалари 
(компьютер, электрон 
қўлланма, 
видеопроектор) 
Қайта намойиш этиш 
Кўрсатиш, 
намойиш этиш 
Мустаҳкамлаш 
Назорат қилиш 
Тамом 
ҳа 
йўқ 
Белгиланган 
билимни 
эгаллаш 

---

60 
тушунтиришда, балки ўқувчиларнинг билимини текшириш ва баҳолаш ҳамда 
уни эълон қилишда, шунингдек, дарсни мустаҳкамлашда ўқитувчи учун 
«беминнат» ѐрдамчи бўлади. Ундан фойдаланиш жараѐнида мавзуларнинг 
қисқа ва тушунарли баѐни, гипермурожаатлар, анимация ва ҳажмли 
тасвирларнинг мавжудлиги ҳисобига ўқувчиларнинг фазовий образли 
тасаввури ривожланади.
Хулоса қиладиган бўлсак, муҳандислик графикасифанини щыитишни 
компьютерлаштириш, яъни дарсда замонавий ахборот технологияларидан 
унумли ва ўринли фойдаланиш натижасида: 

ўқувчиларнинг политехник саводхонлиги ортади, бу эса уларнинг 
касбий шаклланишида муҳим аҳамиятга эга; 

ўқувчилар фаннинг моҳияти, чизмаларни стандарт асосида чизиш ва 
ўқиш усулларини мукаммал ўзлаштиришлари натижасида, юртимиз ишлаб 
чиқаришига малакали мутахассис етишиб чиқишига замин яратади; 

ўқитувчиларни анъанавий усулдан воз кечиб, уларни ижодий 
изланишга ундайди. 
Демак, чизмачилик дарсларида мультимедиали электрон қўлланмадан 
фойдаланиб, бир вақтнинг ўзида мавзуни тушунтириш ва унга параллел 
равишда чизмаларнинг бажарилишини кўрсатиб бориш ҳамда мустаҳкамлаш 
тарзида топшириқ бериб, уни амалда бажариб кўришларига имконият яратиш 
орқали ўқувчиларнинг ўзлаштириш кўрсаткичларини кескин ошириш 
мумкин бўлади.