Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номли

O’QUV FAOLIYATIDA O’QUVCHILAR DIQQATINI 
RIVOJLANTIRISHNING PEDAGOGIK-PSIXOLOGIK ASOSLARI 
 
L.Sh.Urinova., 
QarDUo’qituvchisi
 
 
O’quv jarayonida bolaga har bir daqiqada juda ko’p omillar ta'sir etib turadi. 
Lekin, o’quvchiga ta'sir etayotgan bu omillarning hammasi bir xil aniqlikda aks 
etmaydi. Ulardan ayrimlari aniq, yaqqol aks etsa, boshqa birlari shunchaki juda xira 
aks etadi, yoki umuman aks etmaydi. Bu esa ana shu bolaga ta'sir etayotgan 
narsalarga diqqatning qay darajada qaratilishiga bog’liqdir. Shuning uchun o’quvchi 
diqqati qaratilgan narsa va hodisalar aniq va to’la aks ettiriladi. 
O’quvchi o’quv faoliyatining sifatini ta’minlaydigan eng asosiy vositalardan biri 
diqqatdir. O’z faoliyatining samaradorligini oshirish uchun har bir pedagog diqqat 
haqida umumiy tushunchaga ega bo’lishi kerak. Quyida diqqat haqidagi nazariy 
tushunchalar umumiy shaklda o’z aksini topgan
Diqqat deb - ongni bir nuqtaga to’plab muayyan bir ob'ektga faol qaratilishiga 
aytiladi. Diqqat shunday muhim jarayonki, u odamning barcha faoliyatida ishtirok 
etadi. Eng sodda faoliyatdan tortib eng murakkab faoliyatni ham diqqatning 
ishtirokisiz bajarish mutlaqo mumkin emas. Shuning uchun diqqatning inson 
hayotidagi roli benihoya kattadir. K.D.Ushinskiyning "diqqat ruhiy hayotimizning 
shunday yagona eshigidirki, ongimizga kiradigan narsalarning barchasi shu eshik 
orqali o’tib kiradi" degan fikrlari uning ahamiyatini bildiradi. Haqiqatdan, ham diqqat 
eshigidan tashqarida qolgan narsa ongimizga yetib bormaydi. 

---

205 
Diqqat sezish jarayonida, idrok qilishda, xotira, xayol va tafakkur jarayonlarida 
har doim ishtirok etadi. Shu sabab diqqat psixik jarayonlarning sifatini ta’minlovchi 
vosita hisoblanadi. 
Bola o’quv faoliyatiga zo’r diqqat bilan kirishgan paytida uning tashqi 
qiyofasida ayrim o’zgarishlar ko’zga tashlanadi. Nazariy jihatdan diqqatning sirtqi, 
ya'ni tashqi alomatlari quyidagicha ifodalanadi.