O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi a. Matkarimov, F. Ahmadjonov

Elektrokimyoviy korroziya
Metallarning elektr tokini o‘tkazadigan suyuq muhitda
elektrolit eritmalarida yemirilishi 
elektrokimyoviy korroziya
deb
ataladi. Bunday korroziya elektrolit eritmasi metall zarracha-
larining eritmasiga o‘tishdan iborat. Bir jinsli bo‘lmagan metall
elektrolit eritmasi — dengiz suvidagi eritmasi, ya’ni ishqorda
ko‘pdan ko‘p mikrogalvanik elementlar hosil bo‘ladi. Bunda
potensiali pastroq zarralar anod rolini, potensiali yuqoriroqlari
esa katod rolini o‘ynaydi. Mikrogalvanik elementlarda ham
odatdagi galvanik elementlardagi kabi anod eriy boradi.
Shuni ta’kidlash kerakki, elektrolit eritmasiga tushirilgan
ikki metalldan qaysi birining potensiali kichik bo‘lsa, o‘sha
metall yemiriladi.
Metallarning potensiallari qiymati esa ularning kuch-
lanishlari qatoridagi o‘rniga bog‘liq. Kuchlanishlar qatori
esa quyidagicha: Li, K, Ca, Na, Mg, Al, Mn, Zn, Cr, Fe,
Ni, Sn, Pb, H
2
, Cu, 2Hg, Ag, Pt, Au. Bu qatorga
vodorod ham kiritilgan. Uning potensiali 0 ga teng. Demak,
vodoroddan chapdagi metallarning vodorod potensialiga
nisbatan potensiallari (
+
), o‘ngdagilariniki (–).
Metallarning kuchlanishlari qatori amaliy jihatdan muhim
ahamiyatga ega. Masalan, dengiz kemalarining suv ostida
bo‘ladigan metall qismlarini korroziyadan saqlashda metal-
larning kuchlanishlari qatoridan foydalaniladi¸. Buning uchun
kemaning suv ostidagi qismiga kuchlanishlar qatorida ancha
chapda turgan metall, masalan, magniy quymasi ulanadi,
natijada magniy korroziyalanib, suv ostidagi boshqa metallarni
korroziyadan saqlaydi.

---

56
Korroziyaning oldini olish usullari
Metallarni korroziyadan saqlash metallarni korroziya-
bardosh metallar va metallmaslar bilan qoplash, agressiv
muhitda ishlov berish, elektrokimyoviy himoyalash va metal-
larni legirlashdan iborat.
Metallarni korroziyabardosh metallar bilan qoplashda
xrom, nikel, rux, qalay, kadmiy, kumushlar ishlatiladi. Qop-
lashdan oldin metall mexanikaviy yoki kimyoviy usulda yog‘
bo‘lgan joylari tozalanadi. Metallarni metallmaslar bilan qop-
lash usullari jumlasiga bo‘yash, emallash, oksidlash, fos-
fatlashlar kiradi.
Oksidlashning mohiyati metall buyumlar sirtida korro-
ziyadan himoyalovchi parda hosil qilishdan iborat. Agressiv
muhitga ishlov berishning mohiyati tashqi muhit tarkibidagi
agressiv elementlarni yo‘qotish yoki tashqi muhitga korro-
ziyaning oldini oluvchi, yoxud susaytiruvchi maxsus modda
qo‘shishdan iboratdir. Qattiq suvdagi kislorodni yo‘qotish
uchun suvga natriy sulfat yoki natriy bisulfat qo‘shiladi.
Elektrokimyoviy himoyalash usulining mohiyati shundaki,
elektr o‘tkazuvchi suyuqlikda ishlaydigan metall qismlariga
aktivligi shu metall aktivligidan yuqori bo‘lgan metall prektor
ulanadi. Masalan, dengiz kemasining po‘latdan yasalgan suvosti
qismiga rux quymasi ulansa, po‘lat-rux galvanik juftlik hosil
bo‘ladi, bunda rux korroziyalanib, kemaning po‘lat qismi
saqlanib qoladi.