O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi a. Matkarimov, F. Ahmadjonov

birlàmchi qattiqlikkà toblàsh
deyilàdi.
Ànchà yuqori hàroràtlàrdà (1100—1150 °C) toblàshdà
moydà yoki selitràdà sovitilàdi, toblàngàn po‘latning tuzilishidà
qoldiq àustenit miqdori ko‘pàyadi (35—45 % gàchà), toblàngàn
po‘latning kàttaligi HRC 50 gàchà pàsàyadi.
Qoldiq àustenitni yo‘qotish và ànchà qattiq po‘lat olish
uchun, u toblàngàndàn keyin 520—540 °C hàroràtdà ikki-to‘rt
màrtà bo‘shàtilàdi yoki 203 K dà sovuq bilàn ishlov berilàdi.
Nàtijàdà qoldiq àustenit màrtensitgà àylànàdi và qattiqlik HRC
60—63 gàchà ortàdi. Bundày ishlov berish 
ikkilàmchi qattiq-
likka toblàsh
deyilàdi.
Tàrkibidà xrom ko‘p bo‘lgan po‘latlàrning muhim kàm-
chiligi bor. Ulàrning kàrbid bo‘yichà bir jinslimàsligi yuqori
bo‘lgàni sàbàbli metàllning kesimi bo‘yicha mexanik xossàlà-
ri pàsàyadi. Bundàn tàshqàri, ulàrning yumshàtilgàn holàt-
dàgi qattiqligi yuqori bo‘làdi (NV 2070—2690), bu esà kesib
ishlov berishni qiyinlàshtiràdi.
3.11. Korroziyabardosh po‘latlar
Bir jinsli (gomogen) tuzilishli qotishmalàrning korroziya-
bàrdoshligi kàttà bo‘làdi. Àgàr po‘latning tuzilishi bir jinsli
bo‘lmàsà (geterogen), u holdà tarkibining àlohidà tashkil etuv-
chilàri — ferrit, àustenit, kàrbidlàrning elektrokimyoviy poten-
siàli turlichà bo‘lgàni sàbàbli gàlvanik juftliklàr hosil qilishi và
korroziyalànishni keltirib chiqàrishi mumkin.
Po‘latlàrdà bir jinsli tuzilish hosil qilish uchun ulàrgà
α
-sohàni kengàytiràdigàn và ferritning bir jinsli qattiq eritmà-
sini yuzàgà keltiràdigàn elementlàr (Cr, Si, Mo, W, V và h. k.)
yoki 
γ
-sohàni kengàytiràdigàn và àustenitning bir jinsli qattiq
eritmàsini hosil qilàdigàn elementlàr (Ni, Mn) qo‘shish lozim.

---

54
Po‘latning korroziyabàrdoshligini oshirish uchun po‘lat
sirtidà àsosiy metàll bilàn puxtà bog‘làngàn và metàllni àtrof-
muhit tà’siridàn sàqlàydigàn himoya pàrdàlàr hosil qilàdigàn
elementlàr bilàn legirlàsh lozim.