A. K. Qayimov, E. T. Berdiyev dendrologiy a

o ‘sadi. Ayrim tuproqlarda uchraydigan turli tuzlar (natriy xlorid, soda,

---

natriy sulfat, kalsiy vamagniy) o ‘simliklarga salbiy ta’sir etadi. Dasht va
cho‘l qum-sahro hududlarida odatda zararli tuzlarga boy b o‘lgan
maydonlar ko‘p. Bu yerlarda o ‘sadigan daraxt va butalar (saksovul,
qandim, jiyda, yulg‘un), sho‘r va sho‘rxok tuproq sharoitiga moslashgan
b o iib , bemalol o ‘saveradi.
Daraxt va butalaming sho‘rga chidamliligi har xil turlarda birday
emas. Masalan, yulg‘unning ayrim turlari sho‘rxok tuproqlarda bemalol
o ‘saveradi, chunki uning assimilatsiya qiluvchi hujayralari ortiqcha tuzni
tashqariga chiqarib yuborish xususiyatiga ega.
Qora saksovul, ingichka bargli jiyda, turanga teraklari, zangori tol
kuchsiz sho‘rxoklarda bemalol o ‘sadi. Ularga nisbatan oq va qora
teraklar sho‘rga kam chidamli. Qisman sho‘rlangan yerlarda ko‘p turlar
o ‘sa oladi, ularga so‘galli va tukli qayin, tog‘terak, eldor qarag‘ayi,
oddiy qarag‘aylami misol qilishimiz mumkin.
RELYEF OMILLARI
Yeming tabiiy ustki tuzilishi relyef deyiladi. Relyefni ta’riflash
uchun birinchi navbatda yeming dengiz sathidan qanchalik baland-past
ekanligiga e ’tibor beriladi. Dengiz sathi (0 metr) sifatida Boltiq
dengizining sathi olingan. R elyef togiar, ulami balandligi, qiyaligi, tog‘
tizmalarini yo ‘nalishi va boshqalami o ‘z ichiga oladi.
R elyef o ‘simliklar o'sishiga bevosita ta’sir etmasada, iqlim va
tuproq kabi ekologik omillarga sezilarli ta’sir ko‘rsatadi. Ushbu iqlim
omillari o ‘z navbatida o ‘simliklar o ‘sishi, rivojlanishi va tarqalishiga
ta’sir 
ko‘rsatadi. 
Dengiz 
sathidan 
tog‘lar