A. K. Qayimov, E. T. Berdiyev dendrologiy a

Sivers olmasi (Malus Siversii (Ledeb) Roem.) 
bo‘yi 10-12 metrga 
yetadigan, yoyiq shox-shabbali, tikansiz daraxt. Novdalari tukli, 
barglarining orqa tomoni va gul qismlari kul rang tukli, urug‘idan va 
ildiz bachkilaridan ko'payadi. 
Barglari yirik, (8-12 sm) keng 
elliptik,chekkalari tishchali. Gullari yirik, to‘pgul shaklida. Mevalari 
bitta-bitta joylashgan, mayda yoki o ‘rtacha kattalikda 2-5 sm diametrda 
sharsimon, sariq-yashil, ba’zan qizg‘ish. Urug‘lari 9 mm uzunlikka va 6 
mm diametrga ega, jigarrangda, bitta mevada 1-15 ta urug‘lari b o ‘ladi 1 
kg mevalaridan 16 g urug‘ olish mumkin. Bitta daraxtdan olinadigan 
hosil 10-55 kg ni tashkil etadi. Tabiiy sharoitlarda asosan urug‘dan va 
vegetativ 
ko‘payadi. 
Turning 
areali 
Tyan-Shan, 
Pomir-Oloy, 
Tarbag‘atay va Afg‘onistonning shimolini qamrab olgan. Barcha to g ii 
hududlarda 900-2500 m balandliklarda janubiy, sharqiy va janubiy- 
sharqiy tog‘ yonbag‘irlarida uchraydi. Ushbu turga polimorfizm xos 
bo‘lib, tabiatda xilma-xil meva shakllariga ega daraxtlar uchraydi. Bu 
olma turi sovuqqa va qurg‘oqchilikka chidamli tur, 150 yilgacha 
yashaydi. Mevachilikda muhim ahamiyatga ega, madaniy navlar uchun 
payvandtag rolini bajaradi. Seleksiya ishlarida foydalaniladi.
Qizil olma (Malus N iedzw ietzkyana Dieck) 
bo‘yi 5-8 m gacha, 
shox-shabbasi sharsimon yoki ellipssimon b oigan daraxt. Shoxlari 
tikansiz, novdalari qizil-binafsha rangda. Barglari ovalsimon, teskari 
tuxumsimon, qizgish, tukli, cheti o ‘tkir tishchali, tubi ponasimon, barg 
bandi 2,7 sm, oqish, mayin tukli. Gullari 5-7 tadan y ig ilib , 
soyabonsimon to‘pgul hosil qiladi, gulbandi tukli, gul o ‘mi sertuk, to ‘q 
jigarrangda. 
Gulyon barglari 
keng 
oval 
shaklda, 
to ‘q 
qizil. 
Kosachabarglari tor lansetsimon, to ‘q jigarrangda, soxta mevasi 
yumaloq, diametri 3-4 sm, to‘q qizil, ham pushti-qizil, shirin b oiad i. 
U rugi cho‘zinchoq, pushti-jigarrangda, uzunligi 3-5 mm, eni 2 mm, 
1000 dona urugining vazni 14-22 g keladi.
Bu olma turi Tyan-Shan to g ia rid a o ‘sadi, seleksiya va duragaylash 
ishlarida qimmatli tur hisoblanadi.