Pedagogika 017, 3-son Bosh muharrir

PEDAGOGIKA 
2017, 3-son
 
 
81 
­
boshqaruvning texnik vositalarida ularni qo‘llash samaradorligiga 
erishish
1
.
Odatda, komandirlar o‘z faoliyatlarida vaziyatlarni baholashda, bir 
tomondan, o‘zlarida mavjud empirik bilimlar va intuitsiyaga tayansa, ikkinchi 
tomondan, tajriba va ilmiy bilimlardan kelib chiqib qarorlar qabul qiladi. 
Qo‘shinlarni boshqarish jarayonida oldindan ko‘ra bilish, ayta olish (prognoz) 
omili asosiy ahamiyatga ega bo‘lib, bu empirik va ilmiy prognozlarga ajraladi. 
Empirik prognoz
komandirlarda tajribalar asosida orttirilgan bilimlar va 
intuitsiya natijasi bo‘lsa, 
ilmiy prognoz
tadqiqotlar, matematik va taktik hisob-
kitoblar, amalga oshirilgan harbiy harakatlar tahlillari asosida yuzaga keladigan 
bilimlardir. Taktik harakatlarni samarali amalga oshirishda komandirlar o‘z 
oldiga dushmanga katta talofat yetkazish, o‘z qo‘shinini saqlab qolish va 
qo‘yilgan vazifani muvaffaqiyatli ado etishni maqsad qilib qo‘yadi va bunda 
qator samaradorlik kriteriylarini inobatga oladi, ya’ni vaqtdan yutib 
harakatlanish, qurol-aslahalardan samarali, oqilona foydalanish va otish 
samaradorligiga erishish kabi. Buning uchun komandirlar nafaqat orttirilgan 
tajriba, kuchli intuitsiyaga ega bo‘lishi, balki matematika fanini mustahkam 
o‘zlashtirgan bo‘lishi kerak bo‘ladi.
Harbiy sohaning istiqboli bir qator iqtisodiy masalalar, amalda mavjud 
texnikalar, o‘q-dori vositalari zaxiralaridan tejab, unumli foydalanishning ijobiy 
hal qilinishi bilan belgilanadi. Favqulodda sharoitlarda to‘g‘ri qarorlar qabul qila 
oladigan, vaziyatlarga analitik yondasha oladigan professional harbiyning 
shakllanishida matematik bilimlarning o‘rni juda beqiyos. Shu fikrlarning isboti 
sifatida quyida oliy matematika amaliy mashg‘ulotlarida chiziqli dasturlash va 
differensial tenglamalar nazariyasi asosiy formulalarini harbiy mazmundagi 
masalalarni yechishda qo‘llash metodikasi, shu asosda erishiladigan bilim va 
ko‘nikmalarni ko‘ramiz.
1. Chiziqli dasturlash nazariyasining tatbiqi. 
Masalaning qo‘yilishi
2
: 
m
ta noma’lum 
n
ta chiziqli tenglamalar sistemasi berilgan bo‘lsin: 



















m
n
mn
m
m
n
n
n
n
b
x
a
x
a
x
a
b
x
a
x
a
x
a
b
x
a
x
a
x
a
...
.....
..........
..........
..........
..........
...
...
2
2
1
1
2
2
2
22
2
21
1
1
2
12
1
11
(1.1) 
1