Pedagogika 017, 3-son Bosh muharrir

Norqо‘ziyev Doniyorbek Baxtiyorovich, 
Nizomiy nomidagi
 
TDPU doktoranti. E-mail: 
[e-mail]
 
D. Norqо‘ziyev
*

---

PEDAGOGIKA 
2017, 3-son
 
 
50 
uchrashi mumkin bo‘lgan muvaffaqiyatsizliklarga chiday olishi uchun unda kuch 
topiladimi yoki yo‘qmi kabi savollarga javob topish uchun xizmat qiladi
1
. 
 
Hayot strategiyasi komponentlari orasida qadriyat oriyentatsiyalariga 
alohida e’tibor qaratiladi.
A. V. Seriy hamda M. S. Yanitskiylarning ta’kidlashlaricha, qadriyat 
oriyentatsiyalari shaxsning u yoki bu tizimli qadriyatga tomon yo‘nalish olishi 
bilan aniqlanadi
2
. Shu bilan birga qadriyat tushunchalari inson uchun o‘zining 
manfaatlari va shaxsiy qiziqishlari, his etadigan ehtiyojlari hamda zaruriy xulq-
atvorlari bilan tenglashtiriladigan namuna hisoblanadi
3
.
Shunday qilib, nazariy tahlillar shaxs hayotiy strategiyasining quyidagi 
ta’rifini berish imkonini beradi: “Hayot strategiyasi kelajakni bosqichma-bosqich 
shakllantirish yo‘li bilan qadriyatlarga yo‘nalgan iyerarxiya asosida hayotni 
rejalashtirishning maqsadga yo‘naltirilgan va ongli uslubi hisoblanadi”. Demak, 
qadriyatga yo‘nalish olish shaxs xatti-harakatini belgilab beruvchi omil bo‘lib, 
shaxsning borliqqa munosabatini ifoda etadi, maqsadga intilishini belgilaydi, 
kishining o‘z shaxsiy hayot yo‘lini rejalashtirib, tashkil etish imkonini beradi. 
Qadriyatlardan tashqari hayot strategiyasi quyidagi tarkibiy qismlar: 
maqsadlarning kelajak obrazi tarzida tasavvur qilinishi, kelajak haqidagi 
tushunchalar, hayotdagi maqsadlarga erishish yo‘lidagi vosita va uslublar, hayot 
mazmuni, hayotdan qoniqish hosil qilish, shuningdek, subyektning shaxsga oid 
sifatlari (javobgarlik, tashabbuskorlik, mustaqillik, faollik) kabi tushunchalarni 
o‘z ichiga oladi
4
.
Hayot strategiyasining qadriyat mazmunidagi komponentlari o‘spirinlik 
davrida shakllanadi, chunki mazkur bosqich kasb tanlash hamda shaxsning 
o‘ziga tegishli tanlovi bilan bog‘liq bo‘lib, hayot mazmuni va hayot yo‘lini topib 
olishga intilish bilan ta’riflanadi. Aynan mazkur davrda hayotning keyingi 
bosqichlarida amalga oshib boradigan shaxsning hayot strategiyasi asoslari 
shakllanib boradi.
1