A ashirov, sh. Atadjanov

niyatning ilmiy nazariyasi»
nomli kitobida ifodalangan. Uning 
fikricha, madaniyat faqat insonlarga xos biologik xususiyat b o isa- 
da, odam lar ham tirik jonzodlar hisoblanadi. Shu boisdan ham 
odam o'zining biologik ehtiyojini qondirish maqsadida oziq-ovqat, 
y onilgi kabi kundalik ehtiyoj buyumlarini qidirib topadi, uy- 
joylar quradi va kiyim-kechaklarni tikib kiyadi. D em ak, u mazkur 
amallari orqali o ‘z atrofida ishlab chiqarish m unosabatlarini 
shakllantiradi va bu fanda 
m adaniyat
deb yuritiladi. Turli 
madaniyatlar orasidagi o ‘zaro farqlarni odamlarning turfa xildagi 
oddiy ehtiyojlarini qondirish usullari bilan izohlash mumkin. 
Shu sababdan ham madaniyat moddiy va m a’naviy madaniyat 
qismlariga boiinadi.
B. 
M alinovskiy antropologiya va etnologiyaning m uhim
m uam m olarini, jum ladan, dunyo m adaniyatlarini o'rgangan 
dastlabki etnologik maktab vakillari qarashlariga ham o ‘zining 
m unosabatini bildirgan edi. A yniqsa, u m ash h u r olim E. 
Taylorning «qoldiqlar metodi»ni jiddiy tanqid ostiga olgan. 
Malinovskiyning fikricha, ushbu uslub asosida tadqiqotlar olib 
borgan ko‘pgina olim lar har bir narsa yoki ko‘rinishdan qoldiqiy 
xususiyatlarni izlaganlar. Aslida esa qoldiqiy ko‘rinishlar sifatida 
baholangan xususiyatlar m adaniyat ko‘rinishlari b o iib , undagi 
eski ko‘rinishlar o ‘rnini yangilari egallagan. Malinovskiyning 
fikricha, qoldiqiy ko'rinishlar metodi etnologiya faniga jiddiy zarar 
yetkazgan. Bundan tashqari bu uslub madaniyat ko‘rinishlarining

---

o'zaro funksional bogiiqligi munosabatlariga ziddir. Mashhur
olimning tasdiqlashicha, madaniyatda hech qanday ortiqcha,
tasodifiy yoki qoldiqiy ko'rinish boimaydi. Madaniyatdagi barcha
ko'rinish yoki holat m a’lum bir funksiyani bajaradi. Agar