Mavzu ijtimoiy ishda tizimlar nazariyasi



Download 0,59 Mb.
Pdf ko'rish
bet1/13
Sana13.06.2022
Hajmi0,59 Mb.
#665031
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   13
Bog'liq
Vazirligi samarqand davlat universiteti ijtimoiy iqtisodiyot fak



O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM 
VAZIRLIGI SAMARQAND DAVLAT UNIVERSITETI
 
IJTIMOIY – IQTISODIYOT FAKULTETI 
 
IJTIMOIY ISH KAFEDRASI 
IJTIMOIY ISH YO’NALISHI 
 
KURS IShI 
 
MAVZU: IJTIMOIY ISHDA TIZIMLAR NAZARIYASI 
 
Fan: MEHNAT BIRJALARI VA BANDLIK 
 
 
 
 Bajardi:Gaffarova N. 
 Tekshirdi: dots Jo’raev L.N. 
 
 
 
Samarqand – 2014 yil. 


 
MAVZU 
IJTIMOIY ISHDA TIZIMLAR NAZARIYASI. 
Reja: 
1.
Tizimlar nazariyasi tahliliy modeli
2
Tizimlarning rivojlanishi va amalga oshirilishi 
3
Ijtimoiy mavjudlik insoniy tizim 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 


Ijtimoiy ishning nazariy bilimlarining asosiy qismini egallagan tizimlar 
nazariyasi amaliyotda olinayotgan bilimlarni quyidagi tarzda yo’lga qo’yishga 
imkon beradi. 
1.
Tizimlar nazariyasi tahliliy modelga qaraganda ko’proq ma’lumotlarni ko’rib 
chiqish imkonini beradi, shuningdek ijtimoiy ishda zarur bo’lgan bir qancha 
fanlararo xarakterga ega bo’lgan ma’lumotlarni bir tizimga solishga yordam 
beradi.
2.
Tizimlarning rivojlanish, amalga oshirilishi, tuzilmasi bilan boғliq holatlar 
ijtimoiy ishchining turli toifadagi – individdan tortib, to butun bir jamiyatdan 
iborat bo’lgan mijozlari bilan ishlashida qo’llanilishi mumkin. 
3.
Tizimlar nazariyasi keng ko’lamdagi ijtimoiy muammolarni, ya’ni ijtimoiy 
kichik tizimlar orasida munosabatlarda yuzaga keladigan muammolarni ham 
baholash uchun asosni yaratib beradi. Bunda kichik tizimlardan birida 
kechayotgan o’zgarishlarni boshqa tizimchalarga ta’sir ko’rsatuvchi xolat 
sifatida inobatga olinishi imkoniyatini oshiradi.
Ijtimoiy ish amaliyotida tizimli yondoshuv doirasida, shuningdek rollar 
nazariyasining quyidagi xolatlari ham katta ahamiyatga egadir:

Aniq bir xulq-atvor namunalariga nisbatan munosabat (biz tomondan yoki 
bizning ijtimoiy tizimimizdagi boshqa elementlar tomonidan) bizning shu tizim 
ichidagi pozitsiyamizga monand ravishda bildiriladi.

Ҳar bir rol o’z ichiga kutilma va imkoniyatlarni qamrab oladi: o’zimizning 
kabi boshqa bir yoki ko’pchilik insonlardagi kabi.

Rolli kutilmalar shunday ta’sir ko’rsatadiki, aniq bir ijtimoiy me’yorlar, 
pozitsiyalar ichidagi va tizimlar orasidagi kongruent, nizolarni yuzaga 
keltirmaydigan interaksiy va transaksiylar uchun belgilanadigan tashqi 
chegaralar doirasida mavjud bo’ladi. 
4.
Rol o’ynayotgan individning o’zida bo’lgani kabi, uning atrof muhitidagi 
jamiyatda ham insonlarning o’z rollarini qay tarzda o’ynashlari haqidagi hissan 
rang-barang talqinli qadriyatli fikrlar mavjud bo’ladi.


5.
Ijtimoiy mavjudlik insoniy tizim tomonidan amalga oshirilayotgan bir qancha 
rollarning majmui sifatida ko’rilishi mumkin.
6.
Rol, rolli mavjudlik, rolli ekspektatsiya va rolli transaksiya kabi tushunchalar 
muammoli vaziyat baholanayotganda qo’llanilishi mumkin. Quyidagi 
xolatlarda rolning muvaffaqiyatsiz ijro etilishi yoki rolli nizolar vaziyatlarga 
olib kelishi mumkin: 

tizimning o’z rolini me’yorida bajarishi uchun zarur resurslar; 

mavjud emas yoki yetarli emas; 

tizimlar oldindan rolli kutilmalarni bilmagan holda yangi rollarga 
kirishadilar; 

o’zaro munosabatga kiruvchi tizimlar orasida har birining rolli kutilmalari 
yuzasidan nizolar mavjud bo’ladi;

bitta tizimdagi rollar guruhida rolli kutilmalar orasida ham nizolar mavjud 
bo’ladi; 

rolli kutilmalarning ikki xil ma’no va mazmunga ega bo’lishi boshqa 
tizimlarda mavjud bo’ladi; 

individ tizim va ijtimoiy tizim a’zosi sifatida o’z rolidan kelib chiqqan holda 
jismoniy, aqliy yoki ijtimoiy qobiliyatlarda cheklangan yoki defektli bo’lishi 
mumkin; 

yuqori tuyғular yoki krizisli vaziyatlar to’satdan va ogohlantirmasdan turib 
oldindan samarali bo’lgan rolli namunalarni barbod qilib yuborishi mumkin. 
Rollar kongruentligiga misol: ijtimoiy ishchining va mijozning o’zida mijoz 
(ijtimoiy ishchi) xulqi bilan boғliq kutilmalarida farqliklar mavjud 
bo’lganida yoki mijozning tasavvuridagi ijtimoiy ishchining roli bilan 
ijtimoiy ishning o’z roli haqidagi o’z tasavvurida farqliklar mavjud bo’ladi. 
Ijtimoiy ishchi bitta madaniyat vakillaridan biri bo’lib turgan holda boshqa 
madaniyat vakili bo’lgan mijoz bilan ishlayotganda uning uchun yaqqol 
“ko’zga tashlanmaydigan” va tan olinmaydigan muammolar juda ham oғir, 
jiddiy va murakkab bo’lib tuyulishi mumkin. Bu muammolar ijtimoiy ishchi 


uchun toki u rollarni nokongruentligining muhimligini anglab yetmaguniga 
qadar ularning o’zaro munosabatiga jiddiy ta’sir ko’rsatishi mumkin. Ikki xil 
madaniyat o’zida attityud va u yoki bu rolga to’ғri keluvchi turli xil va nizoli
tavsiflarini aks ettirishi mumkin.
Masalan, Shimoliy Amerika aholisining vakili bo’lgan talaba-ijtimoiy ishchi
xuddi shu madaniyatga tegishli bo’lgan soғliғi xolati taqozosi tufayli kasalxonaga 
yotqizilishi zarur bo’lgan, biroq klinikaga borishdan qo’rqayotgan mijoz ayol bilan 
ishladi.
o’zining xavotirlanayotgan mijozi uchun mediatorlik yordamini berishga uringan 
talaba klinika doktorining oldiga boradi. U klinika doktorining yordam berishdan 
bosh tortayotganini hamda o’zini juda qo’pol tarzda tutayotganini ko’rgan talaba 
bu vazichtdan qattiq achchiqlanib umidsizlikka tushadi. U amaliyot rahbari bilan 
o’z taassurotlari haqida gapirganda aniq bo’lishicha, doktorning xulqi borasidagi 
qizning xulosasi aslida doktorning qiz kirishi bilan uning mijozi haqida to’ғridan-
to’ғri savollarni juda ham ko’p berishi bilan boғliq bo’lgan. Bu tarzdagi muomala 
talabaning bir-biri bilan yaxshi tanish bo’lmagan insonlarning o’zini qanday 
tutishlari lozimligi haqidagi tasavvurlariga aslo to’ғri kelmas edi. Mazkur misolda 
notanish insonlar bir-birlari bilan muomalada o’zlarini qanday tutish kerakligi 
haqidagi madaniy tasavvurlariga (rolli kutilmalar) ega bo’lib turib, ijtimoiy ishchi 
(o’zgarishlarga olib keluvchi agent sifatida) uning mijoz uchun (mijoz tizimi) 
yordam berayotgan vaziyatning mohiyatiga tushunishga uringan doktorning 
xulqini noto’ғri talqin qilgan.

Download 0,59 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   13




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish