Toshkent moliya instituti "statistika" kafedrasi

grafik talqinidir (eksplikatsiya).
Bu unsur
grafikning mohiyatini, mazmunini so’z bilan ifodalanishini ta’minlaydi. 
Grafik talqini grafik nomini, masshtab shkalasidagi yozuvlarni, grafikning 
ba’zi bir qismlariga izohlarni aks ettiruvchi unsurdir. Grafik talqini qisqa va 
tushunarli bo’lishi lozim. 
Grafiklarni tasvirlashda ko’rsatkichlar, yozuvlar, shartli belgilar kam bo’lishi, 
qisqa ifodalanishi ularni tushunishni, tahlil qilishni osonlashtiradi. 
шкала рақамлари 
Шкала 
таянчи 
Шкала 
нуқталари 

---

35 
Statistik grafiklar quyidagicha tasniflanadi: 
1.
Mazmuni yoki vazifasiga ko’ra: taqqoslovchi grafiklar; turli nisbiy 
miqdorlar (tarkib, dinamika va h.k.) grafiklari; dinamika qatorlari grafiklari; 
variatsion qatorlar grafiklari; hududlar joylashuvi grafiklari (xaritalar); o’zaro 
bog’lanishdagi ko’rsatkichlar grafiklari va boshqalar. 
2.
Grafik tasvirni geometrik shakliga ko’ra (4-rasm): nuqtali; chiziqli; yassi 
(ustunli, lentali yoki tasmali, kvadrat, doira, sektor, figura va hokazo); hajmli. 
3.
Grafik tasvirni ifodalash usuliga ko’ra (5-rasm): diagrammalar; statistika 
xaritalari (xaritogramma va xaritodiagrammalar). 
 
 
 
 
 
 
4-rasm. Grafik tasvirning geometrik shakliga ko’ra grafiklar tasnifi 
Diagramma
– bu grafiklarning keng tarqalgan turidir. Ular bir-biriga bog’liq 
bo’lgan kattaliklarni turli jihatlarini ifodalashda qo’llaniladi. Bunda 
o’rganilayotgan, tahlil qilinayotgan miqdorlar ularni tushunish, yaqqol namoyon 
bo’lishi qulay bo’lgan diagramma shakllari (ustunli diagrammalar, lentali 
diagrammalar, chiziqli diagrammalar, figurali diagrammalar,sektorli yoki 
doirasimon diagrammalar) orqali tasvirlanadi 
Статистик графиклар 
чизиқли 
ясси 
ҳажмли 
Статистик 
ч
изиклар
Устунли
Лентали
Квадратли
Доирали
Секторли
Фигурали
Ну
қ
тали
Фонли
Устки та
қ
симланиш
Статистик графиклар 
Диаграммалар 
Статистик хариталар 
Таққослаш 
диаграммалари 
Динамика 
диаграммалари 
Структурали 
диаграммалар 
Харитограмма 
харитодиаграмма 

---

36 
5-rasm. Grafik tasvirni ifodalash usuliga ko’ra grafiklar tasnifi 
 
Ech
ilayotgan topshiriqni xususiyatiga ko’ra diagrammalar taqqoslash, 
tuzilmaviy, dinamika va o’zaro bog’lanishni ifodalovchi diagrammalarga bo’linadi. 
Statistik grafiklarning asosiy turlariga yana gistogramma, poligon, ogiva, 
kushumeta va boshqalar kiradi.