Toshkent moliya instituti "statistika" kafedrasi

 
– infliyattsiya indeksi; (
I
t
 = 
1
/I
p
).
 

---

256 
Ma’lumki, faqat tovarlar bahosi o’zgarmasdan valyuta kurslari ham o’zgarib 
turadi. Shu munosabat bilan, foiz stavkalarini faqat bahoning o’zgarishi emas, 
valyuta o’zgarishini hisobga olgan holda moslashtirish (korrektirovkalash) kerak. 
Bu ish quyidagi formula bilan amalga oshiriladi: 
J
pck 
 = I
p
 ∙ d
op
+ I
kv
 ∙ d
ov 
 
bu erda: 
d
op
 
– aylanmaning so’mdagi xissasi;
d
OB
 
– aylanmaning valyutadagi 
xissasi. 
Shunday moslashtirish infliyatsiya mukofotini hisobga olgan holda ham 
amalga oshiriladi. Inflyatsiya mukofoti indeksi inflyatsiya indeksi va daromadlilik 
indeksini ko’paytmasiga teng. 
Moliyaviy amaliyotda (banklarda) inflyatsiya natijasida yo’qotilgan 
summani qoplashda foizlar stavkasini indeksatsiya qilishning soddalashtirilgan 
usulidan foydalaniladi: 
I
t 
= i ∆t 
 
bu erda: 
∆t – i
t
indekisni moduli, aniqrog’i (
I
t
-1
) yoki (
I
tck
-1
).
 
Ushbu xolatda
I
t 
– moduli o’rniga, baxoni oddiy o’zgarish indeksi ishlatiladi, ya’ni
I
p
 – 1.
 
Stavkalar darajasi bilan bir qatorda ularni o’rtacha darajasi muhim rol 
o’ynaydi. Ma’lumki, o’rtalashtirilayotgan stavkalarni o’rtacha stavkalar bilan 
almashtirish oshgan qiymat yoki diskontlash natijasini o’zgartirmaydi: 
1 + N ∙ 
i
= 1+∑n
t 
i
t

bu erdan
 
N
i
n
i
t
t


 
 
bu erda
N = ∑nt
– foiz yozish umumiy muddati. 
Hisob stavkasi bo’yicha o’rtacha stavka teng: 
N
d
n
d
t
t

