Yetkazib berish zanjirini boshqarish

4.4. Yetkazib berish zanjirini boshqaruvida bashoratlash usullari 
Logistik strategiyaning asosiy tashkil qiluvchilardan biri logistik 
axborot tizimi bo‘lib, u asosiy bazisli va majmuaviy logistik faollik va 
biznes sohasini axborot va telekommunikatsion kanallar va axborot 
kompyuterli texnologiyalar bilan bog‘laydi. Logistik axborot tizimi tashqi 
muhit bilan marketing strategiyasi, firmaning ichki mikromuhiti bilan 
ishlab chiqarish strategiyasi orqali interfeysni ta’minlaydi.
Ko‘rib chiqilgan strategiyaga ko‘ra, logistik strategiyani ishlab 
chiqish to‘rtta bosqichda amalga oshiriladi: baholash, imkoniyatlarni tahlil 
qilish, ustivorliklarni o‘rnatish, bajarish.
Birinchi bosqichda logistik strategiya firmaning bozordagi missiyasi 
va korporativ strategiyasiga nisbatan pozitsiyalanadi. Umumiy iqtisodiy va 
siyosiy vaziyat sinchiklab tahlil qilib chiqilishi va 5-15 yilga uni 

---

101 
o‘zgarishining ko‘zda tutiladigan tendensiyasi belgilanishi kerak. Logistik 
strategiyaning marketing va ishlab chiqarish strategiyasi bilan interfeysi 
batafsilroq baholanadi. Xususan, tashqi atrof logistik muhitiga nisbatan 
iqtisodiy tendensiyalar, makroiqtisodiy ko‘rsatkichlarning dinamikasi, 
demografik tendensiyalar, tegishli sohalardagi texnologik va ilmiy daraja, 
sotish bozorlarining rivojlanishi tendensiyasi, raqiblarning ehtimol bo‘lgan 
guruhlari, qonunchilik va boshqalar baholanishi kerak.
Ikkinchi bosqichda, umuman korporatsiya va alohida tarkibiy 
bo‘linmalar darajasidagi ehtimol bo‘lgan strategik qarorlar tanlab olinadi 
va tahlil qilinadi, Logistik strategiyaning tarkibiy qismlariga nisbatan 
bazaviy talablar belgilanadi.
Uchinchi bosqichda ustivorliklarni belgilash va ehtimol bo‘lgan 
muqobillar majmuasidan ustivorlik qiluvchi logistik strategiyalardan birini 
tanlashdan iboratdir. Bunda strategiyani bajarish ularni olish manbalari 
uchun ehtiyoj resurslarini erta identifikatsiyalanishi muhim ahamiyatga ega.
To‘rtinchi bosqichda ham umumiy logistik tizim va han 
menejmentning 
alohida 
darajalari 
uchun 
antigratsiyalangan 
ko‘rsatkichlarni belgilash bilan bevosita strategik logistik tizimni ishlab 
chiqishdan iboratdir. Ushbu bosqichda logistik tizimning tashkiliy tuzilishi 
tasdiqlanadi, bazaviy logistik axborot tizimi, strategik vazifalarni 
bajarilishini baholash va monitoring tizimi belgilanadi.
Xorijiy firmalar tomonidan ishlab chiqilgan logistik strategiyalarning 
asosiy maqsadlari odatda quyidagilardan iborat: xarajatlarni kamaytirish; 
logistik tizimda investitsiyalarni kamaytirish; logistik servisni yaxshilash.
Xarajatlarni kamaytirish strategiyasi asosan moddiy resurslarni 
harakatlanishi, tugallanmagan ishlab chiqarish, tayyor mahsulotlar va 
mahsulotlar zaxiralari bilan bog‘liq operatsion tashkil qiluvchi xarajatlarni 
kamaytirishga qaratilgan. Eng yaxshi strategiya “omborga joylashtirish-
tashish” tizimining ehtimol bo‘lgan variantlari orasidan omborlarni 
yaxshiroq joylashtirish, zaxiralar darajasini muvofiqlashtirish, topish va 
yo‘nalishlarning muvofiq usullari tanlab olish yo‘li bilan muqobil tanlov 
natijasida shakllantiriladi. Servisning darajasi odatda muvofiq umumiy 
xarajatlar topilguncha qaror cheklanadi, bunda foydani ko‘paytirish 
ustuvor vazifa bo‘ladi.