O‘zbekistonda demokratik fuqarolik jamiyati qurilishining o‘ziga xos
jixatlaridan yana biri «sharqona demokratiya»
1
prinsiplarining qo‘llanila
boshlashidir. U xalqimiz tomonidan katta ko‘tarinkilik bilan qabul qilindi.
Sharqona demokratiya –
milliy bosiqlik, andisha, yoshi ulug‘larga hurmat,
o‘zaro maslahat, har qanday keskin masalada ham tomonlarning kelishuviga
asoslanadigan faoliyatdir. Shuningdek, «sharqona demokratiya» siyosiy
tartibsizliklar, boshboshdoqlikni xalqning milliy manfaatlariga zid deb
qaraydi. Sharqona
demokratiya siyosiy plyuralizm, alternativ jarayon, har bir
shaxs yoki guruh manfaatlarini himoya qilishni o‘z faoliyatining eng asosiy
qoidalaridan biri deb hisoblaydi.
Respublikamiz Prezidenti ta’kidlaganidek, «
Sharqda demokratik
jarayonlarning qadimdan shakllangan o‘ziga xos va o‘ziga mos xususiyatlari
bor. Buni aslo nazardan qochirib bo‘lmaydi. Ya’ni Sharqda demokratik
jarayonlar uzviy ravishda va asta-sekin taraqqiy topadi. Sharqda demokratiya
tushunchasi hamjihatlik g‘oyasi, jamoatchilik fikrining ustuvorligi zaminida
shakllanadi. Bizning mamlakatimizda demokratik jarayonlar xalqimizning
qonunni hurmat qilishi, qonunga itoat etish kabi fazilatlariga mos ravishda
rivojlanishi zarur»
2
.
Mustaqil O‘zbekistonda sharqona demokratiyani
tiklash va hayotga tatbiq
etish borasida katta ishlar bajarilmoqda. Chunki bizda «sharqona
demokratiya»ning qadriyatlari demokratiya rivoji uchun ko‘proq qo‘l
kelmoqda.
Buyuk taraqqiyot yo‘lidan borayotgan respublikamizda fuqarolik
jamiyatini shakllantirishga alohida e’tibor berilmoqda. Fuqarolik jamiyati –
hokimiyatning davlat organlari va boshqaruvidan tashqaridagi qism.
Fuqarolik jamiyatining yetuklik darajasi – fuqarolarning siyosiy va jamoat
tashkilotlariga birlashish darajasi, siyosiy va jamiyat tashkilotlarining ta’siri
hamda taraqqiyot darajasi bilan ham belgilanadi. «Fuqarolik jamiyati»
tushunchasi taxminan ikki ming yillik tarixga ega. Uning yuzaga kelishi
jamiyat haqidagi fanlar paydo bo‘lishi bilan bog‘liq»
3
.
Erkin demokratik fuqarolik jamiyati o‘zining bir qancha jihatlari bilan
ajralib turadi.
Fuqarolik jamiyatida inson, uning hayoti, ijtimoiy-iqtisodiy,
madaniy-ma’naviy va siyosiy manfaatlari, sha’ni, qadr-qimmati, erkinliklari
muqaddas sanalib, ular davlat tomonidan kafolatlanadi.
Fuqarolik jamiyatida shaxsning o‘z iqtisodiy
va siyosiy turmushini erkin,
ixtiyoriy asosda qurishi ta’minlanadi, umuminsoniy huquqlarga alohida
e’tibor beriladi, davlat organlari faoliyati yuzasidan jamoatchilik nazorati
o‘rnatiladi, kuchli davlat funksiyalari tadrijiy ravishda kuchli jamiyat
zimmasiga o‘tadi. Shu bilan birga, fuqarolarning
jamiyat va davlat ishlarini
bajarishlari, o‘z hududlaridagi ijtimoiy va xo‘jalik vazifalarini hal etish,
ommaviy-madaniy tadbirlarni o‘tkazishdagi faolliklari hozirgidan ko‘ra
ancha kuchayadi.
1
Мустақиллик
:
изоҳли
илмий
-
оммабоп
луғат
. –
Т
., 1998. – 241-
б
.
2
Каримов
И
.
А
.
Ватан
саждагоҳ
каби
муқаддасдир
. – 8-
б
.
3
F
офуров
З
.
Ҳуқуқий
давлат
мезони
//
Ҳаёт
ва
қонун
. – 1999. –
№
7. – 14-
б
.
193
Fuqarolik jamiyatining asosiy prinsipi bo‘lgan ijtimoiy asoslarning davlat
asoslaridan ustunligi Konstitutsiyamizning 2-moddasida quyidagicha aks
ettirilgan: «Davlat xalq irodasini ifoda etib, uning manfaatlariga xizmat
qiladi. Davlat organlari va mansabdor shaxslar
jamiyat va fuqarolar oldida
mas’uldirlar»
">1
.
Fuqarolik jamiyati huquqiy demokratik davlatning negizi, bosh zaminidir.
Uni «demokratiya», «qonunning ustunligi» va «inson huquqlari» kabi
tushunchalarsiz tasavvur qilib bo‘lmaydi. Fuqarolik jamiyati – qonun, axloq-
odob, insonparvarlik va adolat prinsiplariga hurmat bilan qaraladigan hur,
demokratik, huquqiy, madaniy jamiyatdir, bu aralash iqtisodiyotli ko‘p
ukladli bozor jamiyati, tashabbus asosidagi
ishbilarmonlik jamiyati, turli
qatlamlar manfaatlarining oqilona muvozanatidir.
Respublikamiz fuqarolik jamiyatini qurish yo‘lidan jadal borayotganini
mustaqillik yillarida amalga oshirilgan siyosiy islohotlar, vujudga kelgan
siyosiy partiyalar, harakatlar va jamoat tashkilotlarining
faoliyati yaqqol
ko‘rsatmoqda. Demak, oldiga qo‘yilgan maqsadga erishishda siyosiy,
iqtisodiy va ijtimoiy hayotning barcha sohalarida o‘tkazilayotgan islohotlarni
yanada chuqurlashtirish hamda yangicha fikrlaydigan komil insonni
shakllantirish zarur. Shundagina biz huquqiy demokratik davlat, erkin
fuqarolik jamiyati qurishdek ulug‘ maqsadimizga erisha olamiz.
Do'stlaringiz bilan baham: 
