Abdullayev sayfulla fayzullayevich azimov sanjar samadovich avezov sherali naimovich

partasida o‗qigan davrdayoq o‗quvchini u yoki bu faoliyat bo‗yicha yaroqli yoki 
yaroqsiz ekanligini oldindan belgilab qo‗yadi. 
Mazkur tabaqalashtirishning asossiz ekanligi shundaki, unda o‗quvchining 
fan bo‗yicha o‗zlashtirmaganligi uning qobiliyati yo‗qligi bilan tenglashtiriladi. 
Biroq o‗zlashtirmaslikni keltirib chiqargan sabab ko‗p hollarda uning 
qobiliyatliligi emas. Aksariyat hollarda o‗quvchini «zehni past» darajaga kiritish 
adolatsizlik bilan ish ko‗rish ekanligini o‗qituvchi bilishi zarur. Odatda tug‗ma 
«qobiliyatsizlik» degan fikr to‗g‗ri emas. Balki o‗qituvchi ushbu o‗quvchining 
individual xususiyatiga, qiziqishi, motivlariga e‘tiborsizligi oqibatida shunday 
xolatni keltirib chiqaradi, degan fikr to‗g‗riroqdir. Shubhasiz, bunday holatlarni 

---

192 
to‗g‗rilash oson kechmaydi, biroq ta‘lim - tarbiya yaxshi yo‗lga qo‗yilgan 
maktablarda qarovsiz bolalar bo‗lmasligi kerak. 
Loyihalashtirilgan kasb bo‘yicha tabaqalashtirish 
Odatda, ko‗ngillik o‗quvchilar 14 - 15 yoshdan boshlab bilimlarning u yoki 
bu sohasiga, u yoki bu faoliyat turiga turg‗un qiziqishi vujudga keladi. VI sinfning 
oxiri VII sinfning boshlanishida katta bo‗lgandagi hayot uchun u yoki bu kasbni 
tanlashni mo‗ljalga oladi. Bolaning layoqati va qobiliyati (masalan, rassomlik, 
xoreografiya, musiqa, san‘atga, tillarni o‗rganishga va h.k.) yorqin namoyon 
bo‗lgan va rivojlangan hollarda sezilarli darajada bo‗ladi. 
Bu holda bolani maqsadga muvofiq tabaqalashtirib o‗qitishni shunday tashkil 
qilish kerakki, o‗rta maktabda namoyon bo‗lgan qobiliyati maktabda maksimal 
darajada rivojlansin. 
Ushbu maqsadga maxsus maktab (rassomlik, xoreografiya, musiqa, san‘atga, 
tillarni o‗rganishga va h.k)lar xizmat qiladi. 
Ushbu maktablarning profil bo‗lmagan predmetlar bo‗yicha o‗quv dasturlari 
odatdagi umumta‘lim maktablari ta‘lim dasturlari bilan bir xil bo‗lib, profil 
predmetlar bo‗yicha esa chuqur va keng ta‘lim beriladi. Ushbu turdagi umumiy o‗rta 
ta‘lim maktablari o‗quvchilarining keyingi mustaqil faoliyatida samarali natijalarga 
erishish imkoniyati yuqori bo‗ladi. Bu turdagi maktab o‗quvchilarida namoyon 
bo‗lgan qobiliyat va qiziqishlarini rivojlantirish zaruratidan maktablarda maxsus 
shart - sharoitlar yaratish zarur.