Ўрмончилик ” фанидан ўҚув-услубий мажмуа

20-мавзу. Сув ҳавзалари атрофидаги дарахтларни қисман 
кесиб парваришлаш 
Сув омборлари ва ирригацион суғориш шохобчаларини атрофида 
барпо этилган химоя ўрмонларида кесиш ишлари. Ёш ўрмонзорда 
кесиш ишлари. Ўтиш мақсадида Кесишнинг интенсивлиги ва унинг 
ўрмонларда ёш дарахтзорлар сийраклашувига таъсири. Кесиш 
ишларида дарахтларнинг ҳимоя (иҳота) функцияси сақланиши. Кесиш 
ишларининг йўналиши дарё сувининг оқимига қарши бўлиши, 
технологик коридорлар дарёнинг ўзанига перпендикуляр равишда 
бўлиши. Дарё қирғоқларини ҳимоя қилиш учун ўрмонзор 
қолдирилиши, бу ерларда тракторларнинг ҳаракат қилиши ман 
қилиниши. 
 
21-мавзу. Ёввойи мевали ўрмонларда кесиб парваришлаш 
 
Ёввойи мевали ўрмонларда дарахтларни парваришлаш 
даврида уларнинг бир қисмини кесиш. Мевали турларни кесишнинг
мақсади – мева берадиган дарахтларни шакллантириш, мевали 
турларни ҳосил беришлари, мевалари сифатли, санитар аҳволи 
яхши бўлишига кесиб парваришлашнинг таъсири. Асосий мевали 
дарахтлар яхши ўсишида, меваларини сифатли бўлишида, касаллик 

---

226 
ва зараркунандаларга чидамли бўлишлигида, хамда серҳосиллигида 
кесиб парваришлаш ишларининг роли. 
 
22-мавзу. Ёнғоқмевали ўрмонларда кесиб парваришлаш 
 
Ёнғоқзорлар ва Пистазорда дарахтларни қисман кесиш. Табиий 
пистазорларда кесиш ишларини ўтказиш вақтлари ва шароитлари. 
Қуриган, юқориги қисми қуриган (шох-шаббасининг юқориги қисми), 
касалланган ва зарарланганлар ёнғоқзорларда кесиш ишлари. Ёш 
пистазорларни кесиш ишлари Пистазорда кесиш ишлари олиб бориш 
ва уларни хосилдорликка таъсири. 
 
23-мавзу. Ўрмон иҳотазорларида кесиб парваришлаш 
 
Суғориладиган 
ерларда 
ўрмон–дала 
иҳотазорларини 
парваришлаш мақсадида кесиш даврлари. 1-давр – дарахтзорларнинг 
тўлиқ бир-бирига шох-шаббаси билан тегиб туришигача; 2-давр – 
иҳотазорларнинг тузилишини шакллантириш; 3-давр – иҳотазорлардаги 
керакли конструкцияни сақлаб туриш. Дарахтларнинг яхши ўсиши 
учун шароит яратиш. Бақувват, биологик чидамли, баланд бўйли, кўп 
йил яшайдиган, самарали иҳота ролини бажарувчи дарахтзорларни 
шакллантириш. Қуриган, зарарланган, ёрдамчи ва асосий дарахт 
турларини кесиш, пайдо бўлган бачки новдаларни кесиш. 
 
24-мавзу. Ўрмонда санитар мақсадида дарахтларни кесиш 
Санитар мақсадида дарахтларни кесишда уларнинг санитар 
аҳволини яхшилаш. Санитар мақсадда дарахтлар кесишда қуриган ёки 
қуриб бораётганлари, шамолда, бўронда, қор таъсирида синганлари 
механик ёки биологик зарарланишдан, қор таъсирида зиён 
кўрганларини, танасида зараркунандалар бўлганларини, замбуруғлар 
билан зарарланганлари кесиш усуллари. Ўрмоннингг санитар холатини 
яхшилашга қаратилган профилактик тадбирлар.