Tafakkur avlodi

ЎЗБЕКИСТОНДА ПАХТА ЯККАҲОКИМЛИГИНИНГ 
ЎРНАТИЛИШИ ВА УНИНГ НАТИЖАЛАРИ
63
курсларда аёллар станоклар билан ишлаш, трактор 
ва комбайнлар ҳайдаш ва шунга ўхшаш касб мала
-
каларини эгаллар эдилар. Жумладан, урушнинг 
дастлабки ойларида Шеробод МТСи қошида ташкил 
қилинган курсни 83 хотин-қиз тамомлаган бўлса, 
Жарқўрғон тумани 1-МТСи қошида ташкил қилин
-
ган курсда 62 хотин-қиз трактор бошқариш сирла
-
рини ўрганди
109
.
Уруш шароитида Ўзбекистонда қишлоқ хўжалик 
техникалари, кимёвий ўғитлар, ишчи кучи етиш
-
маслиги пахтачиликнинг аҳволига салбий таъсир 
кўрсатди. Шундай бўлса-да, совет давлати нима қи
-
либ бўлса ҳам пахтачиликни сусайтирмасликка ҳа
-
ракат қилди. Бу борадаги ташаббус маҳаллий раис
-
ларнинг ўзидан чиқди. 1942 йилда тоғли Хўжанқон 
қишлоғидаги «Қизил меҳнат» колхозида ингичка 
толали пахта етиштириш йўлга қўйилди. Бу иш
-
нинг ташаббускори шу колхознинг раиси Мардон 
Мўминов бўлди. Ундан кейин раис бўлган Маъруф 
Раҳимов 1944 йилда тажриба тариқасида республи
-
када илк марта колхознинг лалми ерларида ипак 
пахта эктирди ва яхшигина ҳосил олиш мумкинли
-
гини исботлаб берди
110
. Улардан намуна олган со
-
вет ҳукумати тоғли ҳудудларда жойлашган Зарабоғ, 
Кампиртепа, Пошхурд, Хатак, Хомкон, Хўжаулкан 
қишлоқ кенгашларидаги колхоз далаларида йирик 
толали пахта навлари билан бир қаторда ингичка 
толали пахта етиштиришни ҳам жорий қилди. 1942 
йилда вилоятда тракторлар томонидан 11 минг гек
-
тар, от-трактор кучи билан 3 минг гектар, от кучи 
ёрдамида 3 минг гектар пахта майдонига ишлов бе
-
рилди
111
. 
109 
«Илғор Сурхон учун» газетаси. 1941 йил 9 октябрь. 
110 
Умаров И., ва бошқалар. Сурхон воҳасида этник тарих ва этно
-
маданий жараёнлар. –Б. 118.
111 
Шеробод туман давлат архиви, С 42-фонд, 1-рўйхат, 369-иш, 
2-варақ.

---

Якубова Диларам Таджиевна
64
Ҳар қанча қийинчиликларга қарамай, вилоят 
пахтакорлари ўз зиммаларига олган масъулиятли 
вазифани шараф билан адо этдилар. Кунлик нор
-
мани ортиғи билан бажариш одатий ҳолга айланди. 
Хусусан, Шеробод тумани, Тангидевон қишлоғидаги 
Сталин номли колхоз ишчилари: Аминова Қизларой 
ҳар йили 200-250 меҳнат куни (кунлик нормадан 3 
баравар ортиқ); Хатакдаги Андреев номли колхоз
-
нинг илғор пахтакор теримчиси Сафарова Баҳорой 
йиллик 310-350 меҳнат куни, 1944 йилда 357 меҳнат 
куни, 1945 йилнинг 9 ойида 279 меҳнат куни ишла
-
ган
112
. Хўжаулкан селсовети меҳнаткашлари юксак 
ватанпарварлик намуналарини кўрсатишиб барча
-
га ибрат бўлдилар. Жумладан, Йўлдош Охунбобо
-
ев номли колхоз (раис Холмонов Қултўра) ишчиси 
илғор пахтакор Эгамбердиева Ободой – стахановчи 
сифатида 1944 йилда бажарган нормаси 411 меҳнат 
куни бўлган. 1945 йилнинг 9 ойида 401 меҳнат куни 
ишлаган. Шу колхоз ишчиси Турдиев Алибой 1944 
йилда 512 меҳнат куни, 1945 йилнинг 9 ойида 510 
меҳнат куни ишлаб берган
113
.
Денов тумани Хазорбоғ совхозидаги Д.Асланов 
бошчилик қилган бригада пахтакорлари ҳар йили 
гектарига 60-70 центнердан пахта олишган
114
. Са
-
риосиё туманидаги Тортувли қишлоқ кенгашига қа
-
рашли «Ғалаба» колхози аъзоси М.Қурбонова 1942 
йилда 400 меҳнат куни ишлаган бўлса, 1943 йили 
600 меҳнат куни ишлашга эришди.Шеробод тума
-
нидаги «Қизил Қаҳрамон» колхози звено бошлиғи 
Рўзихол Умарова 16 кишидан иборат аъзолари би
-
лан 1942 йилда тоғолди ҳудудда ҳар гектар пахта 
112 
Шеробод туман давлат архиви, С 42-фонд, 1-рўйхат, 364-иш, 
290-295 варақлар.
113 
Шеробод туман давлат архиви, С 42-фонд, 1-рўйхат, 364-иш, 
180, 259-260 варақлар.
114 
Халиёров Х., и др. Сурхандарьинская область.– С. 27.

---