А. Туркманов. “Бухгалтерия ҳисoби” фани бўйича ўқув-услубий мажмуа. – Тошкент: Иқтисодиёт, 2018 йил, 249 бет. Ғоя муаллифи: иқтисод фанлари доктори, профессор Б. Ю. Ходиев

8.2. Маҳсулот (иш ва хизмат)лар сотишда маркетинг фаолиятининг вазифалари ва 
тақдим этадиган маълумотлардан бухгалтерия ҳисобида фойдаланиш.
Корхоналарда бухгалтерия ҳисобини ташкил қилиш тизимида тайёр маҳсулот, уни ортиб 
жўнатиш вазифаларига қуйидагилар киради: 
1.
Маҳсулот (иш, хизмат) сотилиши билан боғлиқ бўлган ҳамма хўжалик 
операцияларини ҳисобда тўғри ва ўз вақтида акс эттириш; 
2.
Маҳсулот (иш, хизмат) сотишда шартномалар бажарилиши устидан назорат ўрнатиш; 

---

131 
3.
Сотилган маҳсулотнинг ассортимент ва ҳажми бўйича ҳамда сотиш режасининг 
бажарилишини назорат қилиш; 
4.
Маҳсулот ишлаб чиқариш ва сотиш билан боғлиқ бўлган давр харажатларини ўз 
вақтида аниқ ҳисоб-китоб қилиш; 
5.
Сотилган маҳсулот учун олинган тушумни аниқ ҳисоб-китоб қилиш, фойда суммасини 
тўғри аниқлаш ва бошқалар. 
Ушбу вазифаларнинг муваффақиятли бажарилиши корхонанинг бир маромда ишлашига, 
омбор хўжалиги ва маҳсулот сотишни тўғри ташкил қилишга, хўжалик операцияларининг 
ҳужжатларда ўз вақтида расмийлаштирилишига боғлиқдир. 
8.3. Маҳсулотни сотишда баҳо ўрнатиш тартиби. 
 
Савдо устамасининг фоизини белгилашда чеклов бўлиши мумкин. Устама сизнинг 
товарларингиз моддий-техника ресурслари стратегик турларини сотишнинг маҳсус тартиби 
ўрнатилган товарлар рўйхатига кириш-кирмаслигига боғлиқдир. Агар товарларингиз махсус 
сотиш тартиби ўрнатилган товарлар рўйхатига кирса, ушбу тартиб талабларига асосланасиз. 
Бундан ташқари, чакана дорихона тармоғи корхоналари дори-дармон воситаларини Дори-
дармон воситалари ва тиббиёт буюмларини сотишда савдо устамаларини қўллаш тартиби 
тўғрисидаги низомда(АВ томонидан 29.09.2000 йилда 974-сон билан рўйхатдан 
ўтказилган)белгиланган чакана нархларда сотадилар. 
Товарнинг сотиш нархи унинг таннархига бевосита ва билвосита харажатларни қўшган 
ҳолда калькуляция қилинади, яъни шакллантирилади. Калькуляцияни битта маҳсулот учун ҳам, 
бир гуруҳ маҳсулотлар учун ҳам тузиш мумкин. Билвосита харажатлар ҳар хил турдаги 
маҳсулотлар ўртасида, маълум бир тақсимот базаси орқали мутаносиб равишда тақсимланади. 
Мисол учун, тақсимот базаси сифатида ишчиларнинг иш ҳақи, сарфланган материаллар нархи 
ва ҳ.к.лар бўлиши мумкин.