А. Туркманов. “Бухгалтерия ҳисoби” фани бўйича ўқув-услубий мажмуа. – Тошкент: Иқтисодиёт, 2018 йил, 249 бет. Ғоя муаллифи: иқтисод фанлари доктори, профессор Б. Ю. Ходиев

6.4. Иш ҳақидан ушлаб қолинадиган ва чегириладиган суммалар ҳисоби. 
Амалдаги қонунчиликка мувофиқ мулкчиликнинг ҳар қандай шаклидаги корхона 
ходимлари иш ҳақидан қуйидаги пул ушланмалари ва чегирмалари амалга оширилади: 
-
даромад солиғи; 
-
пенсия фондига ажратма; 
-
касаба уюшмасига ажратма (ихтиёрий); 
-
ходим томонидан корхонага етказилган моддий зарарни қоплаш бўйича тўловлар; 
-
алиментлар; 
-
кредитга сотилган товарлар учун тўловлар ва бошқалар. 
Солиқ кодексига кўра жисмоний шахсларнинг даромадига солинадиган солиқни 
тўлашдан қуйидаги жисмоний шахслар озод қилинадилар: 
1. Тўлалигича: 
*Божхона хизмати ходимлари 
*Мудофаа, Ички ишлар ва Фавқулодда вазиятлар вазирликларининг, Миллий хавфсизлик 
хизматининг ходимлари 
*Ўзбекистон Республикаси фуқароси бўлмаган хорижий давлатлар дипломатия 
ваколатхоналарининг бошлиқлари, аъзолари, консуллик муассасаларининг ходимлари 
2. Қисман, ҳар бир ой учун энг кам иш ҳақининг тўрт баравари миқдорида: 
*Ўзбекистон Қаҳрамони, Совет Иттифоқи Қахрамони, Меҳнат Қаҳрамони унвонларига 
сазовор бўлган шахслар, уччала даражадаги Шуҳрат ордени билан мукофотланганлар. 
*Болаликдан ногирон бўлганлар, шунингдек, I ва II гуруҳ ногиронлари. 
*Қаҳрамон оналар 
*Афғонистонда хизмат қилганлар, Чернобиль АЭС даги фалокат оқибатида 
жабрланганлар. 
*2 ва ундан ортиқ 16 ёшга тўлмаган болали ёлғиз оналар. 
Иш ҳақидаги ушлаб қолинадиган суммалар фақат қонун билан рухсат этилган ҳолларда 
амалга оширилади. Уларга иш ҳақи ҳисобидан берилган бўнак, даромад солиғи, ижро 
варақалари бўйича ушланадиган суммалар, ортиқча бериб қўйилган иш ҳақи, шахсий уй-жой 

---

122 
қурилиши учун олинган ссудалар бўйича қарзлар, дала, боғ қурилиши бўйича ссудалар қарзлари, 
ёш оилалар олган ссудалар бўйича қарзлар, кредитга олинган товарларнинг тўланмаган қисми, 
ихтиёрий суғурта суммалари, хўжалик юритувчи субъектга етказилган зарарлар учун 
ушланадиган суммалар, иш ҳақининг бир қисмини ишчи вa хизматчиларнинг аризасига кўра 
омонат кассага ўтказиш, касаба уюшмаси аъзоларининг навбатдаги ой учун аъзолик тўловлари ва 
шу кабилар киради. 
Жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғи бўйича тўрт босқичли солиқ солиш 
шкаласи. 
2018 йилда 
Солиқ солинадиган даромад 
Солиқ ставкаси 
энг кам иш ҳақининг 1барваригача миқдорда 
0 % 
энг кам иш ҳақининг 1 бараваридан (+1 сўм) 5 
бараваригача миқдорда 
7,5 % 
энг кам иш ҳақининг 5 бараваридан (+1 сўм) 10 
бараваригача миқдорда 
16,5 % 
энг кам иш ҳақининг 10 баравари (+1 сўм) ва 
ундан юқори миқдорда 
22,5 %