N. A. Egam berdieva arxeologiya ( 0 ‘quv qo‘llanma)

G o‘rdara 
g ‘or makoni 
- Samarqand viloyati Urgut tumani 
Zarafshon tog‘ tizmasining shimoliy yon bag‘rida Go'rdara 
soyi 
yaqinida topilgan. Uni 1966 yilda A.Asqarov rahbarligidagi arxeologik 
otryad ro'yxatga olgan va keyinchalik N.Toshkenboev tomonidan tadqiq 
qilingan. Bu erdan gardish shaklidagi tosh siniqlari va qirgMch topilgan. 
Uning tosh buyumlari QoMirbuloq makonining yuqori qatlamidan
29

---

chiqqan tosh buyumlari o'xshaydi. Lekin bu erda hali tadqiqot ishlari 
oxiriga etkazilmagan.
Ibtidoiy odamlar 
hayotida tosh mehnat qurollari muhim o ‘rinni 
egallagan. Shu sababli mehnat quroli uchun yaroqli tosh xom- 
ashyolarini topish ular uchun juda muhim bo'lgan. Ilk paleolit davrida 
odamlar qayroq toshlardan foydalanishgan bo'lsa, uning so'nggi 
bosqichlarga kelib chaqmoqtoshning afzalliklarini bilib olishgan. 
Chaqmoqtosh tabiatda keng tarqalgani bilan birga unga ishlov berish va 
o ‘tkir qirra xosil qilish oson bo'lgan. Ibtidoiy odamlar o'rta paleolit 
davriga kelganda chaqmoqtosh konlarini topib, u erlarda tosh 
ustaxonalarini tashkii qilganlar. Shuningdek, ibtidoiy odamlar ochiq 
xavoda yotgan chaqmoqtoshdan ko'ra, uzoq yillar davomida nam 
tortgan 
chaqmoqtoshga 
ishlov 
berish 
osonligini 
ham 
payqab, 
chaqmoqtosh konlarini toshgan intilganlar. Bunday ustaxonalar nafaqat 
O'zbekiston hududida, balki Kavkaz, Belorussiya, Boshqirdston, Volga 
bo'ylari, Ukraina va Sibirdan ham topilgan. Bunday tosh ustaxonalarini 
tadqiq qilish olimlarga o'sha davr moddiy buyumlarini tadqiq 
qilishnigina emas, balki tosh konlar ibtidoiy urug' jamoalari o'rtasida 
madaniy va iqtisodiy aloqa vositasi sifatida ham katta o'rin egallaganini 
aniqlash imkonini berdi. Ibtidoiy odamlar tosh hom-ashyosini o'zaro 
iqtisodiy ayirboshlashda va qurol yasash tajribalarini almashinishda 
foydalanganlar.
Bu o'rinda muste davriga oid Qopchig'oy, Qoratov, Ohangaron 
ustaxonalari qiziqarlidir. Ularni 
1951-1965 yillarda Arxeologiya 
institutining 
Y a.G'.G'ulom ov 
rahbarligidagi 
arxeologik 
otiyadi 
tomonidan o'rganilgan.