N. A. Egam berdieva arxeologiya ( 0 ‘quv qo‘llanma)

X o‘jakent manzilgohi 
Toshkent vohasidagi 
muste 
davriga oid 
g 'o rturida gi yodgorliklaridan biri bo'lib, Toshkent shahridan 80 km 
shimoliy-sharqda Xo'jakent qishlog'i yaqinida, Chirchiq daryosining 
chap sohilidagi qoyatoshlar ostida joylashgan. G 'or shimoli-g'arbga 
qaragan, balandligi 2,5 m, kengligi 6 m, chuqurligi 4m. Makonda 1958— 
1959 yillarda A.P.Okladnikov va X.Nasriddinovlar tadqiqot ishlarini 
olib borganlar. Uning madaniy qatlami g'om ing ayrim joylaridagina 
saqlanib qolgan. Tadqiqot jarayonida makondan 524 ta tosh qurollar 
topilgan. Shulardan paraqalar 88 ta, nukleuslar 49 ta, qolganlari tosh 
uchirmalari va siniqlaridir. Topilgan qurollar levallua-muste mada­
niyatiga xos bo'lib. 
Obirahmat va Teshiktosh makonlaridagi mehnat 
qurollari ga o'xshashdir.
26

---

K o‘Ibuloq makonining 
4
— 8 
qatlamlarigina 
muste 
davriga 
oiddir. Madaniy qatlamlardan 8300 dan ortiq tosh qurollari: har xil 
shakldagi nukleuslar, siniq uchrindilar, qirg'ichlar, qo‘l cho‘qmorlari 
va boshqalar topilgan. Ko‘lbuloqdan topilgan 
mehnat qurollari son 
va sifat jihatdan Toshkent vohasi-ning boshqa joylaridan topilgan 
makonlardagi mehnat qurollardan farq qiladi. Faqat tishli qirg‘ichlar 
Bo‘zsuvdagi muste davri qurol-lariga o ‘xshash hisoblanadi.
Ko'lbuloq madaniy qatlamlaridan tog‘ echkisi, ayiq, arhar va 
boshqa hayvonlaming suyak parchalari, kul va gulxan qoldiqlari 
topilgan.
Toshkent vohasidan Zog‘ariq, Bo‘zsuv, K o‘hisim mazilgohlari va 
Qoraqamish topilmalari, jami 30 dan ortiq makon qayd qilingan. Bu 
ayniqsa Toshkent shahrining 2200 yilligi munosabati bilan keng 
arxeologik qidiriv ishlari bajarildi. Bu erlarda arxeologik tadqiqot ishlari 
hozirda ham davom etmoqda.
Muste davri yodgorliklari Farg‘ona vodiysida ham keng tarqalgan. 
Ularni tadqiq qilishda A.P.Okladnikov, P.T.Konoplya, M.R.Qosimov, 
OM.lslomov, 
V.A.Ranov, 
Yu.A.Zadneprovskiylaming 
xizmatlari 
kattadir.
1954 yilda P.T.Konoplya Sharqiy Farg'onada birinchi marta paleolit 
qurollarini topdi. Shu yili A.P.Okladnikov G'arbiy Farg'onada tadqiqot 
ishlarini olib borib Qayroqqum manzilgohlarini aniqladi va tadqiqot 
ishlarini 1961 yillragacha davom qildirdi. Olim Qayroqqum dalasining 
31 punktidan tosh qurollarini topdi. Ayniqsa, Buloqchap va Sho'rko'l 
punktlari topilmalari diqqatga sazovordir. Bu joylardan ko'plab tosh 
o'zaklar, sixchalar, tosh siniqlari topildi. Topilmalar shuni ko'rsatdiki. 
neandertal odamlar Sirdaryoning qadimgi irmoqlar bo'ylab, bir necha 
joylarda o 'z manzilgohlarini qurganlar va ovchilik, termachilik bilan 
shug'ullanganlar.