O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi falsafa ma’ruzalar matni

Falsafa  yangilanishining  xususiyatlari  o’ziga  xos  namoyon  bo’ladi.  Dunyoqarashning  yangilanishi  keng 
qamrovli  tushuncha  sifatida  xilma-xil  xususiyat  va  yo’nalishlarga  ega.  Avvalo,  uning  har  bir  kishiga  xos 
individual  ong  bilan  uzviy  aloqadorligi  va  unga  tayanishini  alohida  ta’kidlash  lozim.  Bu  jihatdan  u  insonning 
insoniylik bilan bog’liq xususiyatlarini takomillashtirishni anglatuvchi kuch va imkoniyatni belgilaydi.  
Sirasini aytganda, dunyoqarash ijtimoiy kuch darajasiga ko’tarilishi uchun muayyan faoliyat orqali amaliyotga 
aylanishi  lozim.  Chunki  dunyoqarash  hayot  tajribalari  tufayli  e’tiqodga  aylanadi  va  faoliyat  mezoni  bo’lishi 
mumkin.  
Bir tomondan, odamzod uchun tug’ma, nasliy xususiyat bo’lgan dunyoqarash irsiyat asosida avloddan avlodga 
o’tadi. Shu bilan birga, u ijtimoiy muhit ta’sirida rivojlanadi. Ijtimoiy munosabatlarga kirishgan kishilar esa, bir-
biridan ma’naviy mezonlarni o’rganadi, ularning ta’sirida o’sib- ulg’ayadi.  
Ammo,  aynan  ana  shu  jarayonda  ular  sub’ektiv  omil  sifatida  taraqqiyotga  ta’sir  ko’rsatadilar,  muayyan 
maqsadga  qaratilgan  faoliyatlari  orqali  bu  borada  biror  natijaga  erishadilar.  Falsafiy  tafakkur  yangilanishini 
harakatlantiruvchi  kuchi  nima,  degan  savolga  javob  izlar  ekanmiz,  shaxsning  jamiyatdagi  o’rni  va  faoliyatiga 
e’tibor bermaslik mumkin emas. Bu jarayonning umumiy va xususiy jihatlariga e’tibor qaratganda, uning alohida 
shaxs  va  jamiyat  a’zosi,  ya’ni  oddiy  fuqaro  hayotidagi  ana  shunday  xususiyatlarini  hisobga  olgan  holda  talqin 
qilgan ma’qul.  
Masalan,  eng  umumiy  ma’noda,  falsafiy  dunyoqarashning  yangilanishi,  asosan,  jamiyatdagi  mana  shu  sohada 
ro’y bergan o’zgarishlarni ifodalaydi va o’z xususiyati va ahamiyati kengligi bilan ajralib turadi. Bunda ham bir 
qancha jihatlarga e’tiborni qaratishga to’g’ri keladi.