Transportda ortish-tushirish ishlarini tashkil etish

2.Vilkali elektr yuklagichning tuzilishi va vazifasi.
Yopik vagonlarda va
tor-tang ombor binolari ichlaridagi ortish-tushirish va ombor ishlarini bajarishda
kichik gabaritli EP-103 va EP-106 elektr yuklagichlardan keng foydalaniladi. EP-
103 va EP-106 rusumlar yangi ishlab chikariladigan kichik gabaritli vilkali elektr
yuklagichlar unifikatsiyasi (bir xillashtirish) uchun asos kilinib olingan. Bu
rusumlarni bir-biridan farki shuki EP-103 yaxlit (massiv) shinali boisa, EP-106 esa
pnevmatik shinali bo‘lishidadir. Barcha elektr yuklagichlar to‘rt tayanchli
mashinalar bo‘lib, o‘xshash konstruksiyalar, asbob-anjom va mexanizmlardan
iborat, fakat ba’zi bir detallaridagina farqi bo‘lishi mumkin. 2.1-rasmda EP-103
elektr yuklagichning tuzilishi ko‘rsatilgan. Elektr yuklagichni asosiy kismlari:
shassi ramasi 2, oldingi etakchi most 1, boshkarish ruli 3, yuk ko‘tarish mexanizmi
4, elektor asbob-uskunalari 5, to‘xtatish (tormoz) tuzilmasi 6, akkumulator
batareyalari 8, orka boshkaruvchi most 9, gidravlik yuritma 10 va o‘rindik 7 dan
iborat. Elektr yuklagichni ko‘tarib turuvchi shassisi sifatida po‘lat listdan

---

52
payvandlab yasalgan kuzov xizmat kiladi va u oldingi xarakatlanuvchi mostga
xamda ikkita yarim ellipissimon ressorlar orkali orka boshkaruvchi mostga
maxkamlangan. Oldingi g‘ildirak oralig‘ida kuzov ramasiga sharnir (oshik-
moshik)lar yordamida yuk ko‘tarish mexanizmi maxkamlangan. Yuk ko‘tarish
mexanizmi teleskopik ramadan, ko‘taruvchi gidrotsilindrdan, aravachadan va unga
maxkamlangan vilkadan, plastinkali zanjirdan xamda g‘altaklardan iborat.
Sharnirlar orkali kuzov ramasiga va teleskopik ramaga maxkamlangan ikki tarafga
xarakatlanuvchi ikkita gidrotsilindr yordamida yuk ko‘tarish mexanizmini, yukni
olishda oldinga 3 °ga va yukni tashishda orkaga 10°ga, engashtirishi mumkin. Yuk
ko‘tarish mexanizmining aravachasi, ko‘taruvchi gidrotsilindrning plunjeri
kallakchasiga o‘rnatilgan g‘altaklardan aylantirib o‘tkazilgan plastinkali zanjirlarga
osib ko‘yilgan. Zanjirlarning bir uchi aravachaga, ikkinchi uchi esa yuk ko‘tarish
gidrotsilindr korpusiga maxkamlangan. Yuklagichning kuzovi ichida elektr
dvigateldan, nasosdan, gidravlik taksimlovchidan, moy bakidan va armaturalar.dan
iborat bo‘lgan gidravlik yuritma (privod); boshkarish rul tuzilmasi;
xarakatlantiruvchi elektr dvigatel va yuklagichning boshkarish asbob-uskunalari
joylashgan. Elektr yuklagichlarda energiya manbai bo‘lib kuchlanishi 40 voltli
34TNJ-300VM akkumulyator batareyalari xizmat kiladi. Akkumulyator
batareyalarini orka mostning ustidagi yashik ichiga joylashtirilgan. 2.2- rasmda
elektr yuklagichning gidravlik yuritmasini tuzilish chizmasi ko‘rsatilgan.
Elektr yuklagich gidravlikali oyokda va mexanik ko‘lda to‘xtatish
(tormozlash) tuzilmasi bilan jixozlangan. Gidravlikali oyokda to‘xtatish tuzilmasi
xarakatlantiruvchi g‘ildirakka, ko‘lda mexanik to‘xtatish tuzilmasi esa
xarakatlantiruvchi dvigatel o‘kiga ta’sir etadi. Oyokda va ko‘lda to‘xtatish tu-
zilmasi xarakatga kelganida elektr yuritmaning boshkarish zanjiri avtomatik
tartibda uziladi va elektr dvigatel ishlashdan to‘xtaydi. Boshkaruvchi orka g‘ildirak
rul va rul asbob-uskuna tuzilmalari yordamida kerakli burchakka buriladi.
Boshkarish pedal va richaglari xaydovchining ishchi zonasida joylashtirilgan.
Yuklagichning bo‘ylanma turg‘unligi, o‘rindik ostiga joylashtirilgan akkumulyator
batareyalarining og‘irligi va orka most ustiga o‘rnatilgan posangi yordamida
ta’minlanadi.